Μικρό παιδί, στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο, εντύπωση μας προξένησε, ομιλία του φιλολόγου καθηγητή Δημητρίου Κοτζιά, όταν ένα πρωινό, αντικαθιστώντας τον καθηγητή του μαθήματος, μας μίλησε για την 28η Οκτωβρίου 1940, για εκείνα τα δίσεκτα χρόνια και  για τους Δωδεκανήσιους νέους, που αμέσως με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, έτρεξαν να καταταγούν ως εθελοντές για να πολεμήσουν τον κατακτητή. Μέχρι τότε δεν μπορούσαν να εκτελέσουν αυτό το ιερό  καθήκον προς την πατρίδα, γιατί θεωρούνταν, στα χαρτιά, Ιταλοί υπήκοοι.

Ο αείμνηστος υποδιευθυντής του Σχολείου μας, καταλήγοντας, μας τόνισε ότι, μηδενός εξαιρουμένου, όλοι γνώριζαν πλέον ότι με την έναρξη του πολέμου, ήρτεν το πλήρωμα του χρόνου για να ελευθερωθούμε από τον ξένο ζυγό. Ότι άρχισε να ανοίγει το παραθύρι για να μπει η πολυπόθητη λευτεριά στα νησιά μας
Πέρασαν τα χρόνια… Εκείνα τα θερμά και λακωνικά λόγια του καθηγητή Κοτζιά, έμειναν αποτυπωμένα, χαραγμένα στη μνήμη μας, και με την πάροδο των χρόνων, στην έρευνα αρχείων ιδιωτικών και κρατικών, την αποδελτιωποίηση εντύπων ελληνικών και ξένων, προστέθηκαν στο όλο παζλ της ιστορικής μελέτης, ότι η εμπλοκή της Ελλάδος στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έφερε για τα νησιά, το ποθούμενο. Ήταν ένα από τα επιχειρήματα όταν οι νικήτριες Δυνάμεις, έθεσαν τους όρους τους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Έμεινε, όμως, μέχρις εκεί, γιατί τα άλλα δυο ελληνικά ζητήματα, η διαμόρφωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων και η Βόρειος Ήπειρος, δεν έτυχαν καμιάς, έστω, απαντήσεως
Με την έναρξη του πολέμου, οι Δωδεκανήσιοι νέοι, πρώτοι, έτρεξαν να καταταγούν στις Ένοπλες Δυνάμεις, για να πολεμήσουν στα αλβανικά βουνά. Το Σύνταγμα Δωδεκανησίων ήταν γεγονός. Οι φιλόξενες στήλες της «Ροδιακής» κατέγραψαν, από τις 23 Φεβρουαρίου 1982 μέχρι τις 4 Μαρτίου 1982, την ίδρυση και τη δράση του, σε σημειώματά μας, από επίσημες πηγές, όπως επίσης, όταν μετά την κατάρρευση, οι Δωδεκανήσιοι, ιδίως οι Καλύμνιοι, αποτέλεσαν τη «μαγιά» του ΒΕΣΜΑ, του Ελληνικού Στρατού στη Μέση Ανατολή.

Ανωτάτη Επιτροπή    
Σήμερα, ανασύρουμε από το αρχείο του μεγάλου πατριώτη και αγωνιστή, δικηγόρου Γεωργίου Θ.Γεωργιάδη, μερικές σελίδες για να αναφερθούμε, αποκλειστικά, στους Ροδίους που ήταν εγγεγραμμένοι στο Σύλλογο Ροδίων Αθηνών ο «Διαγόρας», και εθελοντικά κατετάγησαν για να πολεμήσουν τον εχθρό. Συνολικά κατετάγησαν 148, ενώ μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι κατετάγησαν 126, χωρίς τα ονοματεπώνυμα και τη διεύθυνση κατοικίας τους. Οι περισσότεροι που κατετάγησαν ήταν Καλύμνιοι, 433, και ακολουθούν Καρπάθιοι 309, Συμιακοί 262…Εδώ αναφερόμαστε στους εθελοντές του στρατού ξηράς, γιατί Δωδεκανήσιοι υπηρέτησαν, τότε, σε όλα τα κλιμάκια της ιεραρχίας, στον στρατό ξηράς,  το Ναυτικό, οι περισσότεροι, και την Αεροπορία.
Με την έναρξη του πολέμου, συνεστήθη Ανωτάτη Επιτροπή του Δωδεκανησιακού Αγώνος, για να συντονίσει το έργο όλων των Οργανώσεων των νησιών. Την αποτέλεσαν οι δρ Σκεύος Ζερβός-Εμμανουήλ Μαγγλής (Κάλυμνος), Ιωάννης Καζούλλης-Γεράσιμος Δρακίδης (Ρόδος), Μιχαήλ Βολονάκης-Γεώργιος Οικονόμου (Σύμη), Μιχαήλ Παπαμανώλης-Γεώργιος Γεωργίου (Κάρπαθος), Εμμανουήλ Ζαχάρης (Κάσος), Γαβριήλ Ρεβύθης (Αστυπάλαια), Παντελής Καμμάς (Τήλος), Ιωάννης Μαύρος (Καστελλόριζο), Κυριάκος Σταυριανός (Κως), Πάρις Ρούσος (Λέρος), Ιωάννης Παρθενιάδης (Νίσυρος), Λεωνίδας Φτέρης (Πάτμος) και Ηλίας Μανωλούκος (Χάλκη).
Την Εκτελεστική Επιτροπή του Αγώνα αποτέλεσαν οι Ι.Καζούλλης, Σκ. Ζερβός, Μ. Παπαμανώλης, Μ. Βολονάκης Γ. Οικονόμου, Εμμ. Μαγγλής και Π. Ρούσος, με επίτιμο πρόεδρο τον υπουργό Τύπου και τουρισμού της Κυβερνήσεως Ι. Μεταξά, δημοσιογράφο Θεολόγο Νικολούδη (1890-1946) Λέριο την καταγωγή. Τις πρώτες μέρες του γενικού ξεσηκωμού, περισσότεροι από 2.500 χιλιάδες Δωδεκανήσιοι, παρουσιάστηκαν να καταταγούν στις τάξεις του Δωδεκανησιακού Συντάγματος. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι περισσότεροι, ίσως το μεγαλύτερο ποσοστό, διατηρούσαν την ιταλική υπηκοότητα, με τη σκέψη ότι μια μέρα θα δοθεί άδεια, από τους…ελευθερωτές τους, τους Ιταλούς, να επιστρέψουν στην πατρίδα. Ο νόστος, καθόριζε τα πάντα… Ήταν μεγάλος, κρυφός…

Οι εθελοντές Ρόδιοι
Κατ’ αλφαβητική σειρά κατετάγησαν οι εξής Ρόδιοι εθελοντές:
Αγγειάδης Μιχαήλ του Αναστασίου, οδός Φιλαδελφείας 58, Νίκαια, Αρναδόπουλος Ευάγγελος του Γεωργίου, Βαλανίου 22, Πειραιάς, Αποστολίδης Απόστολος του Ιωάννου, Ίμβρου 26, Αθήνα, Αραπούδης Αρχιμήδης του Σαράντη, Αστεροσκοπείου 4, Αθήνα, Αναστασίου Αναστάσιος του Παναγιώτη, Λαμπαρδή 11, Αθήνα, Αθανασιάδης Γεώργιος του Ιωάννη, Π. Σκίπη 12, Καλλιθέα, Αναστασιάδης Αναστάσιος του Σταύρου, Κατίου 6, Αθήνα, Αποστολίδης Δημήτριος του Μιχαήλ Σόλωνος 40, Αθήνα, Αντωνίου Στέλιος του Πέτρου Γερ. Θεοτόκη 67, Αθήνα, Ατσικνούδας Κωνσταντίνος του Στεργίου, Πετράκη 22 Αθήνα, Απολακίτης Μιχαήλ του Χρίστου, Ρήγα Νικολαΐδου 11, Αθήνα, Ασπράκης Γεώργιος του Νικολάου, Θερμοπυλών 65, Αθήνα, Αγρούπας Ευστάθιος του Χαραλάμπους, Δ. Καραβά τετρ. 17, αριθμ 1, Νέα Κοκκινιά, Αγγελέου Βασίλειος του Κωνσταντίνου, Τέρμα Αμφιάλης 7, Πειραιάς, Βατίτσας Σάββας του Ιωάννου, Κίμωνος 21 Αθήνα, Βασιλείου Εμμανουήλ του Ιωάννου, Ι. Μεταξά 49α Νέα Ιωνία, Βαρέλης Ιωάννης του Αναστασίου Κιάτο, Κορινθία, Βλασιάδης Καλλίνικος του Μιχαήλ, Χαϊδάρι, Γιαννουκάκης Βασίλειος του Ηλία, Μοργκεντάου 206, Νέα Κοκκινιά, Γαζέτος Χρίστος του Σάββα, Βενιζέλου 104, Δραπετσώνα, Γεωργιάδης Μιχαήλ του Τριαντάφυλλου, Ηλιάδος 58, Αθήνα, Γιαχάς Εμμανουήλ του Θεοδοσίου, Κωλέττη 16, Αθήνα, Γιαννάς Φώτιος του Βασιλείου (χωρίς διαμονή), Διακογιάννης Μιχαήλ του Σταύρου Κίου 2 Κατσιπόδι,
Διακογιάννης Ιωάννης του Εμμανουήλ Χαριλάου 50, Ελευσίνα, Δημητρίου Παντελής του Αποστόλου, Θουκυδίδου 113, Πειραιάς, Δράης Πολυκράτης του Παναγιώτη, Διόνυσος, Αμαρούσιον,  Διακογιάννης Παναγιώτης του Ιωάννου, Πέτρας 76, Αθήνα, Έξαρχος Ιωάννης του Αθανασίου, όπισθεν του Αγίου Δημητρίου, Ευθυμίου Συμεών του Βασιλείου Κουντουριώτη 22 Νίκαια, Ευτυχιάδης Βασίλειος του Εμμανουήλ, Σαπφούς 55, Αθήνα, 
Εγγλέζος Εμμανουήλ του Χαραλάμπους, Εφέσου 13 Αθήνα, Ζανετής  Σπυρίδων του Δημητρίου, Δημοκρίτου 14, Αθήνα, Ζαννής Εμμανουήλ του Παύλου, Ηπείρου 28, Αθήνα, Ζερβός Δημήτριος του Γεωργίου, Ηλιουπόλεως 84, Νίκαια, Ζαφείρης Παντελής του Στεργίου Παναγή Τσαλδάρη 325, Νίκαια, Ζαΐρης Γεώργιος του Εμμανουήλ, Δραγατσανίου 31 Πειραιάς, Ζίγδης Ιωάννης του Γεωργίου, Ομήρου 62, Αθήνα,
Θεοδωράτος Χριστόφορος του Δημητρίου (χωρίς διαμονή), Θεολογίτης Νικόλαος του Γεωργίου Ηράκλειο αττικής, Ιωάννου Παντελής του Γεωργίου Λεωφόρος Σπηλιώτου, Νίκαια, Ιακωβίδης Βασίλειος του Ιακώβου, Μεγαλοπόλεως 4, Αθήνα, Ιτσάς Κωνσταντίνος του Ανδρέου, Χαϊδάρι, Δαφνί, Κορκίδας Ανδρέας του Ιωάννου, Ζήνωνος 4 Αθήνα, Κουτσής Γεώργιος του Νικολάου, Αγία Παρασκευή, Καλύμνιος Παντελής του Νικολάου 4ης Αυγούστου 61, Νέα Ιωνία,Καρασλανίδης Σπυρίδων του Κυριάκου, Λεωφόρος Συγγρού 198, Αθήνα, Κολιάδης Αθανάσιος του Ιακώβου, Συγγρού 5 Κηφισιά, Κορκίδας Γεώργιος του Αποστόλου, Ζήνωνος 4α, Αθήνα, Κοντός Ευστάθιος του Εμμανουήλ, Σακίων (έτσι το γράφει) 68 Αγία Παρασκευή, Καταλειφός Γεώργιος του Θεοφάνους Επιδαύρου 63 Αθήνα, Κεφαλάκης Νικόλαος του Κωνσταντίνου Μεθώνης 126, Πειραιάς, Κεφαλάκης Θεμιστοκλής του Κωνσταντίνου, Καρπάθου 89, Πειραιάς, Καγγάς Ιωάννης του Αναστασίου, Βαρβάκη 77, Αθήνα, Καγγάς Εμμανουήλ του Αναστασίου, Βαρβάκη 77, Αθήνα, Κουνάρης Βασίλειος του Σταματίου, Σοφοκλέους 129, Πειραιάς, Κορκίδης Κωνσταντίνος του Αποστόλου, Ζήνωνος 4α, Αθήνα (πιθανόν να πρόκειται με τον Κορκίδα Γεώργιο για δύο αδέλφια), Κικάνης Κωνσταντίνος του Σταύρου Πόρος, Καλημέρης Σάββας του Εμμανουήλ, Αμερικανίδων Κυριών 68, Νίκαια, Κουρζής Κωνσταντίνος του Φωτίου, Σεργίου Πατριάρχου 32, Αθήνα, Κολιάδης Θεόδωρος του Ιακώβου, Κηφισιά, Κόττης Νικόλαος του Αλεξίου Αθανασίου Διάκου 57 Αθήνα Πυριτιδοποιείο, Καραβόλιας Μιχαήλ του Γεωργίου, Πρόκλου 9 Αθήνα, Κοκούλης Ευάγγελος του Κωνσταντίνου, Χειμάρρας 18, Περιστέρι, Κυρίκος Κυριάκος του Γεωργίου, Πατησίων 257, Αθήνα, Κορκιδάς Ανδρέας του Αποστόλου, Ζήνωνος 4α, Αθήνα (αδελφός ή εξάδελφος), Κολιάδης Θεόδωρος του Ιακώβου (άγνωστη διαμονή), Λαϊνάς Λεωνίδας του Ανδρέα, Νηρηίδων 18, Παλαιό Φάληρο, Κούτσης Σταμάτιος του Σωκράτη, Καβάλας 156, Αθήνα, Μακρής Αναστάσιος του Ελευθερίου, Βουλιαγμένης 147, Αθήνα, Μυλωνάς Ηλίας του Σπυρίδωνος, Νέα Επίδαυρος, Ναύπλιον, Μόσχος Ευάγγελος του Μόσχου, Κοντογιαννάκου 8, Αθήνα, Μηλιαράκης Ευάγγελος του Γεωργίου, Ιουλιανού 3, Αθήνα, Μυριαλλής Στέφανος του Παναγιώτη, Κύπρου 81, Αθήνα, Ματσάγγος Εμμανουήλ του Μιχαήλ, Ευαγγελικής Σχολής 72, Αθήνα, Μαριτσενός Μιχαήλ του Γεωργίου, Βουλιαγμένης 147, Αθήνα και Μπάρδακας Ιωάννης του Μιχαήλ, Δημ. Ράλλη 57, Πειραιάς.  Μύστακας Γεώργιος του Φωτίου, Χαλκιδόνος 50, Αθήνα, Μάτσης Σάββας του Βασιλείου, Μεγάλου Αλεξάνδρου 90, Πειραιάς, Μαυρής Αντώνιος του Νικολάου Χαλκιδόνος 50 Άγιος Θωμάς, Αθήνα, Μαχραμάς Γεώργιος του Χρίστου, Διόδου 20, Αθήνα, Μπατίστας Σάββας του Ιωάννου Κίμωνος 21, Αθήνα, Μαχραμάς Aντώνιος του Γεωργίου, Χ. Χριστοδούλου 87, Άνω Λιόσια, Μιχαλάς Κωνσταντίνος του Βασιλείου, Ιωνίας 1, Νέο Φάληρο, Μοσχοβάκης Ανδρέας του Δημητρίου, Σωκράτους 64, Αθήνα, Νικολάου Νικόλαος του Ιωάννου, Σιθωνίας 6, Αθήνα, Ξύδης Γεώργιος του Ευαγγέλου, Κύπρου 39, Καλλιθέα, Οικονομόπουλος Γεώργιος του Δημητρίου, Β. Γεωργίου Β΄ 87, Μοσχάτο, Οίκουτας Αντώνιος του Εμμανουήλ, Αγαθάργου 6, Αθήνα, Παμπίδης Γεώργιος του Ιωάννου, Χαλκηδόνος 44, Νίκαια, Παπασταύρος Γεώργιος του Ιωάννου, Αχαρνών 295, Αθήνα, Παπαδόπουλος Σωκράτης του Eμμανουήλ, Δημοφώντος 91, Αθήνα, Παρδάκος Νικόλαος του Αντωνίου Επαμεινώνδα Χαριλάου, Ελευσίνα, Πότσης Στέργιος του Ιωάννου, Ζωοδόχου Πηγής 100, Αθήνα, Παπαγεωργίου Eμμανουήλ του Γεωργίου, Κόνιαρη 40, Αθήνα, Πλάτσης Παύλος του Χαραλάμπους, Κοτζιά 120, Πειραιάς, Παπαϊωάννου Ιωάννης του Αναστασίου, Δημητρακοπούλου 147, Αθήνα, Πέρρος Μιχαήλ του Αντωνίου, Λιοσίων 120α(;), Αθήνα, Παπαμανώλης Εμμανουήλ του Κωνσταντίνου,  Θεάτρου 24 Πειραιάς, Παπανδρέου Ανδρέας του Αλεξάνδρου, (χωρίς διεύθυνση) Αθήνα, Πηλατέρης Ιορδάνης του Χρίστου, Β. Γεωργίου 87, Μοσχάτο, Παρασκευάς Γεώργιος του Αντωνίου, Κλαζομενών 36,
Καισαριανή, Πετράς Τσαμπίκος του Χρυσοστόμου, Αθανασίου 19, Πειραιάς, Πανάς Μιχαήλ του Κωνσταντίνου, Λουίζης Ριανκούρ 27, Αθήνα, Παπασάββας Νικόλαος του Σάββα, Καλλιγά 1, Αθήνα, Πόκωρος Αριστοτέλης του Βασιλείου, Τετράγωνο αριθμ. 26, Πειραιάς, σκάρος Μιχαήλ του Γεωργίου, Θεμιστοκλέους 69, Αθήνα, Σταματάκης Στέφανος του Αναστασίου, Βύρωνος 93, Πειραιάς, 
Σερμεζάκης Πέτρος του Αρκαδίου Αλκιβιάδη 47, Στεφανάκης Σάββας του Γεωργίου Αλεξανδρουπόλεως, Καλλιθέα, Σπανούδης Αντώνιος του Μιχαήλ Ζωοδόχου Πηγής 17, αθήνα, Σεντάκης Γεώργιος του Μιχαήλ Ναυάρχου Κουντουριώτη 48, Πειραιάς, Σταματάκος Βασίλειος του Σιδέρη Διάκου 48, Αθήνα, Σπανούδης Δημήτριος του Μιχαήλ, Ζωοδόχου Πηγής 17, Αθήνα,
Τριανταφύλλου Φίλιππος του Νικολάου, Μαυρομιχάλη 83α, Αθήνα, Τσακίρης Θεοχάρης του Στεφάνου, Διαβολόρεμα (έναντι Δεξαμενής) Αθήνα, Τριανταφύλλου Γεώργιος του Νικολάου Μαυρομιχάλη 83α, Αθήνα, Ταλιαδούρος Ιωάννης του Γεωργίου, Θουκυδίδου 38, Τσόμης Ιωάννης του Μιχαήλ, Αγίου Διονυσίου Ζαβογιάννη, Πειραιάς, Τράκας Αριστοτέλης του Διονυσίου, Αγία Ελεούσα Αμαρούσιον, Ταλαράς Αντώνιος του Μιχαήλ, Υψηλάντου 85, αθήνα, Τσαλακούρης Νικόλαος του Κωνσταντίνου (χωρίς διαμονή), Φραράκης Λύσανδρος του Θεοδ., Λασκαρίδου 44, Αθήνα, Φώκιαλης Γεώργιος του Στεργίου, Κομνηνών 28, Αθήνα Φωταράς Φώτιος του Κωνσταντίνου, Πανεπιστημίου 26α Αθήνα, Φτάκλας Κωνσταντίνος του Χριστοδούλου, Μυκάλης 57, Αθήνα, Φραράκης Κωνσταντίνος του Ιωάννου, Μαυρομιχάλη 83, Αθήνα, Χατζηγεωργίου Νικόλαος του Αντωνίου, Κιάτο Κορινθίας, Χριστοφάκης Χρίστος του Χρίστου, Ζέας 61, Πειραιάς,  Χατζηαντωνίου Αντώνιος του Ιωάννου, Β. Γεωργίου Β΄  81, Μοσχάτο, Χατζηγεωργίου Στυλιανός του Βασιλείου, Δαρδανελλίων 59, Ελευσίνα, Χριστοδούλου Μηνάς του Χρίστου, Πετράκη 22, Αθήνα, Χατζηπαπάς Γεώργιος του Ιωάννου, Σηΐνης ΙΙ, Αθήνα, Χατζηγεωργίου Γεώργιος του Δημητρίου Νικίου 10 Αθήνα, Χατζηπαύλου Αναστάσιος του Φιλήμονος, Ασκληπιού 68α, Αθήνα, Χατζηαντωνίου Ζαννής του Εμμανουήλ, Καβάλας 156, Αθήνα, Χρυσικός Παναγιώτης του Γεωργίου, Θερμοπυλών 14, Αθήνα, Χατζηγεωργίου Χρήστος του Μιχαήλ, Καλλιθέα, Χρυσοστομάκης Μιχαήλ του Νικολάου, Συνοικισμός Αγίου Φανουρίου 47, Αθήνα, Χατζηνίκος Δημήτριος του Αγαπητού, Ικαρίας 11 Κηφισιά, Χατζηπαπάς Εμμανουήλ του Ιωάννου, Αυλίδος 13, Αθήνα, Χατζηφωταράς Μόσχος του Κωνσταντίνου, Πολυγύρου 10, Αθήνα, Χατζηαντωνίου Γεώργιος του Εμμανουήλ, Σπυρίδωνος Τρικούπη 12 Πειραιάς, Χατζηγεωργίου Γεώργιος του Μιχαήλ, Γ. Θεοτόκη 80, Πειραιάς, Ιωάννου Μιχαήλ του Γεωργίου, Λ. Σπηλιώτου 163, Πειραιάς, Χατζηαμπέλης Μιχαήλ του Λαζάρου Δημοφώντος 65, Αθήνα και Χατζηβασιλείου Κυριάκος του Φωτίου, Χαλκίδα, Εύβοια.