Το 1908, πριν από 4 χρόνια από την “ύπουλη” κατάληψη της Δωδεκανήσου από την Ιταλία (Μάιος 1912), η κατοχική Τουρκική Κυβέρνηση πραγματοποίησε βουλευτικές εκλογές από τις οποίες βουλευτής και Πληρεξούσιος Ρόδου αναδείχθηκε ο μακαρίτης ιατρός Θεόδωρος Κωνσταντινίδης, με καταγωγή από το χωριό Βάτι της Ρόδου.

Αρχές του 1912, μετά την εξάντληση της τετραετίας κηρύχθηκαν νέες εκλογές, αλλά με τέτοιο “νόθο” τρόπο που αποκλειόταν να αναδειχθεί από αυτές Δωδεκανήσιος Ελληνας για τη Βουλή της Κωνσταντινούπολης και Πληρεξούσιος Ρόδου. Και είναι βέβαιο πως η Τουρκική Κυβέρνηση είχε θέσει σε εφαρμογή τέτοιες διαδικασίες, προκειμένου να μην επαναληφθεί η εκλογή του Θεόδωρου Κωνσταντινίδη, ως μη αρεστός από το κατοχικό καθεστώς της Τουρκοκρατίας. Και θα το επετύγχαναν, αλλά ακριβώς πριν λίγες ημέρες από τη διεξαγωγή των εκλογών, οι Ιταλοί κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα.

Εν τω μεταξύ, ο ιατρός Θεόδωρος Κωνσταντινίδης δεν έπαυσε να ασχολείται με τα κοινά της Ρόδου.
Ωστόσο, οι Δωδεκανήσιοι αφού διαπίστωσαν, ότι οι Ιταλοί δεν ήρθαν ως ελευθερωτές, αλλά για μόνιμη εγκατάσταση οργάνωσαν το Συνέδριο της Πάτμου στις 3-5 Ιουνίου 1913, όπου οι αντιπρόσωποί τους με Ψήφισμα ζήτησαν Αυτοδιάθεση ή Αυτοκυβέρνηση.

Η Ιταλική Διοίκηση διέλυσε δια της βίας το Συνέδριο. Εν τω μεταξύ, Επιτροπή αποτελούμενη από τον ιατρό και πρώην βουλευτή Ρόδου Θεόδωρο Κωνσταντινίδη από τη Ρόδο, Ν. Β. Καλαβρό από την Κάλυμνο και Μιχάλη Βενιαμίν από τη Σύμη, επισκέφθηκε τη Βιέννη, Ρώμη, Παρίσι και Λονδίνο, προκειμένου να ενημερωθούν οι εκεί Κυβερνήσεις, καθώς και η Ευρωπαϊκή Κοινή Γνώμη. Το ταξίδι αυτό στην Ευρώπη ενέκρινε και ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος.

Ο Θεόδωρος Κωνσταντινίδης, παράλληλα με τα ιατρικά του καθήκοντα-στα πλαίσια αυτά είχε δεσμούς και με τη Λίνδο-ασχοχλούταν με επιτυχία και με τα λαογραφικά της Ρόδου. Το 1920 βραβρεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη Μελέτη του: «Λεξιλόγιον της Δημώδους Ροδιακής Διαλέκτου».

Εξάλλου, άρθρα του δημοσιευόνταν και σε ευρωπαϊκές εφημερίδες. Στη συνέχεια παραθέτουμε άρθρο του με τον τίτλο: «Ο ελληνικός πληθυσμός της Ρόδου και τα αισθήματα αυτού».

Αυτούσιο το άρθρο του μακαρίτη γιατρού και Βουλευτή Ρόδου Θεόδωρου Κωνσταντινίδη την περίοδο 1908-1912 στη Βουλή Κωνσταντινούπολης, με τον ίδιο τίτλο, όπως δημοσιεύτηκε στην εκδιδόμενη εφημερίδα στην Τεργέστη (πόλη και λιμάνι της Β.Α. Ιταλίας στην Αδριατική Θάλασσα και στα σύνορα με τη Σλοβενία) «Νέα Ημέρα Τεργέστης», στις 23 Ιουλίου 1919, έχει ως εξής:

«Επειδή τελευταίως πολύς εγένετο λόγος εν τω τύπω και κυρίως από των στηλών της “Τριπούνας” περί του πληθυσμού της νήσου Ρόδου και περί της αναλογίας των κατοίκων αυτής από απόψεως Θρησκείας και Εθνισμού και επειδή αναφέρονται αριθμοί και πράγματα όλως ανακριβώς και εσφαλμένως αναλόγως των διαφόρων κατά φαντασίαν πηγών, εφών αντλούνται κατά το δοκούν εκάστου, παρίσταται, δε, λίαν ηλαττωμένος ο ιθαγενής ελληνικός πληθυσμός της νήσου, δια ταύτα χρονογραφικώς, αλλά και προς υποστήριξιν της αληθείας, δημοσιεύω την κατωτέρω στατιστικήν την ηρύσθην εκ οπωσδήποτε αυθεντικωτέρας και εκ δεδομένων άτινα ως εκ της θέσεως και διαμονής μου περιέπεσαν εις την άμεσόν μου αντίληψιν.
                                                                              * * *
«Οι Ελληνες κάτοικοι της Ρόδου δεν είναι 16 χιλιάδες μόνον κατ’ έκθεσιν Βέλγου Προξένου, ούτε 18 χιλιάδες κατά την Έκθεσιν Άγγλου, ούτε 20 χιλιάδες, ως αναφέρει έκθεσις επίσημος πρώην Έλληνος Προξένου και ως διανείνονται άλλοι εν τω Ιταλικώ τύπω».

«Ποίαν πηγήν και ποίαν στατιστικήν είχον υπόψει των πάντες οι ανωτέρω αγνοώ· γινώσκω, όμως, ότι κατά την μόνην επίσημον και τελευταίαν απογραφήν την γενομένην προ 9 ετών υπό την Οθωμανικής Κυβερνήσεως και κατά τα ληξιαρχικά βιβλία αυτής, ο αριθμός των Ελληνορθοδόξων κατοίκων της νήσου ανέρχεται εις 28 χιλιάδας, πάντων, δε, των άλλων ομού, ήτοι Τούρκων, Ευρωπαίων και Εβραίων εις 9 χιλιάδας· μεταξύ, δε, των 9 τούτων χιλιάδων συμπεριελήφθησαν κατά την απογραφήν, εκτός των μεταναστών και επηλύδων Τουρκοκρητών και πολλοί ξένοι Τούρκοι παρεπιδημούντες ως υπάλληλοι της Νομαρχάις και Αξιωματικοί του στρατού.

«Ουχ’ ήττον και οι αρθμοί ούτοι, ους έλαβον υπόψιν ο νυν Πρόξενος της Ελλάδος και το Υπουργείον των Εξωτερικών της Γαλλίας δεν αντιπροσωπεύουσι τον πραγματικόν πληθυσμόν της νήσου και δη τον Ελληνικόν, όστις είναι πολύ μείζων καθά κατωτέρω αποδεικνύεται.
                                                                            * * *
«Γνωστόν ότι εν Τουρκία επί μεν της απολυταρχίας οι μη Μουσουλμάνοι επλήρωνον στρατιωτικόν φόρον, όστις όμως δεν επεβάλλετο εξίσου και ιδιαιτέρως εις έκαστον άτομον, αλλά εν συνόλω επί εκάστης Κοινότητος και εφ’ εκάστου χωρίου αναλόγως του αριθμού των αρρένων εφ’ ών διενεμένετο κατά τάξεις υπό των προκρίτων και προεστώτων από δε της ανακηρύξεως του Συντάγματος επεβλήθη η στρατιωτική υπηρεσία και εις τους Χριστιανούς αφ’ ής απηλλάσοντο προσωρινώς μόνοι οι καταβάλλοντες 50 λίρας μετά τριμήνου εκγυμνάσεως.

«Και εις μεν την πρώτην περίοδον της φορολογίας ολόκληρος η Κοινότης μετά των Αρχών και προυχόντων αυτής είχε συμφέρον ν’ αποκρύπτη αριθμόν τινα αρρένων προς ελάττωσιν του υλικού σκοπού του στρατιωτικού φόρου, εις δε την δευτέραν της στρατολογίας οι μεν γονείς εβράδυνον ή απέφευγον την δήλωσιν της γεννήσεως αρρένων τέκνων των, οι δε ενήλικοι και στρατεύσιμοι οι μη ανέκαθεν δεδηλωμένοι απεκρύβησαν έτι μάλλον, ή εδραπέτευσαν.

Ιδίοις όμμασιν αντιλήφθη, ότι πάντες οι άποροι γέροντες και οι ανάπηροι και πολλοί πτωχοί νέοι απουσιάζοντες από ετών εν τη αλλοδαπή μη αποστέλλοντες τον αναλογούντα αυτοίς φόρου προς την Κοινότητα παρίσταντο υπό των Κοινοτικών Αρχών ως τεθνεώτες και απηλείφθοντο των ληξιαρχικών βιβλίων, ενώ αφ’ ετέρου εν τοις βιβλίοις των γεννήσεων αλόγιστα βρέφη μόνον εδηλούντο.

Ούτως ώστε χιλιάδες αρρένων δεν συγκαταριθμούνται εις την ανωτέρω στατιστικήν, αλλά και ο εν ταύτη αναφερόμενος αριθμός των θηλέων είναι πολύ κατώτερος του πραγματικού δια τους εξής λόγους: Οι επί της απογραφής και της κατ’ έτος διορθώσεως των ληξιαρχικών βιβλίων υπάλληλοι αν και ενίοτε έδιδον προσοχήν εις τον άρρενα πληθυσμόν, δια το θήλυ, όμως, ουδέ καν ηρεύνων· μέγας, δε, αριθμός αδηλώτων γυναικών και νεανίδων, ιδίως εις τα ορεινά και πτωχά χωρίου δεν ενεγράφησαν κατά τας απογραφάς ή εδηλώθησαν εις το βιβλίον των θανάτων, ίνα αποφύγωσιν τα κυβερνητικά τέλη και την δαπάνην της εκδόσεως του λεγόμενου νουφουκίου.

Εν παρόδω, δε και προς απόδειξιν αναφέρω και τι επεισόδιον καθ’ ο χωρική τις χήρα ερωτηθείσα, διατί δεν δίδει σημασίαν εις το νουφούκιον και διατί δεν φοβείται το πρόστιμον της μη απογραφής μετά την προθεσμίαν απήντησε τάδε: «ουδέν έχω χρήματα περιττά, ούτε σκοπόν να ταξιδεύσω, ώστε να ανακαλυφθώ»..

«Εάν προς τοις άνω λάβωμεν υπόψιν τας από διετίας παντελώς αδηλώτους γεννήσεις, καθότι δεν εγένετο διόρθωσις των ληξιαρχικών βιβλίων, εάν προσθέσωμεν και τους Ελληνικής ή άλλης ξένης υπηκοότητος, αλλά μονίμους κατοίκους της Ρόδου κατά λογικήν συνέπειαν πρέπει συμπληρώσωμεν την άνω στατιστικήν μας κατά 25% επί πλέον, αφού εν τινι χωρίου εξ 80 μόνον οικιών συνιστάμενω εκ των ορεινών ανεκαλύφθη τυχαίως, ότι 75 άτομα ήσαν αδήλωτα, εκτός ετέρων 30 από μακρού αποδημούντων.

«Ωστε, κατ’ ελάχιστον όρον οι Έλληνες της Ρόδου υπερβαίνουσι τας 37 χιλιάδας· Αλλά και ο Μουσουλμάνοι είναι κατά τι περισσότεροι, ήτοι υπέρ τας 5 χιλιάδας και ουχί 3 μόνον, ως αναφέρει ο Ιταλικός τύπος υπερθεματίζων επί του Εβραϊκού στοιχείου.

«Ο όλος, όθεν πληθυσμός της Ρόδου εξικνείται εις 45 χιλιάδας περίπου, υπό την εξής εκατοστιαίαν αναλογίαν: Ελληνες 82%, Τούρκοι 11%, Εβραίοι 6,5% και Ευρωπαίοι 0,5%. Δηλαδή, απείρως πλειοψηφούν στοιχείον είναι το αυτόχθεν Ελληνικόν».
Σημείωση Επιμελητή Κ.Ι.Φ. Πράγματι σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία το 1912, ο πληθυσμός της Δωδεκανήσου ανερχόταν σε 143.183 και της Ρόδου σε 45.000.

«Επειδή δ’ εν τη “Τριμπούνα” εγένετο λόγος περί εκλογών και περί του πολιτικού φρονήματος των κατοίκων επιπροσθέτω και τα εξής: Κατά τον Τουρκικόν Νόμον η εκλογική Περιφέρεια της Ρόδου δέον να περιλαμβάνη όλους τους κατοίκους της Επαρχίας· επομένως, της τε Κω και των 7 Σποράδων των υπαγομένων εις την Ρόδον, έστω και αν η ψηφοφορία και η συμμετοχή εις τας εκλογάς δεν είναι υποχρεωτική εις πάντας, ως εκ τούτου η αναλογία των Ελλήνων εκλογέων της Περιφερείας προς τον όλον αριθμόν των Τούρκων Ρόδου και Κω συν τοις Εβραίοις της Ρόδου είναι 106 προς 10. και μόλα ταύτα κατάς τας τελευταίας βουλευτικάς εκλογάς την πλειοψηφίαν δια μαγικής ράβδου απετέλεσαν οι Τούρκοι μετά των Εβραίων, οίτινες και ανέδειξαν προκαταβολικώς Τούρκον Βουλευτήν. Διότι, εν τη πρωτευούση Ρόδου οι Τούρκοι μετά των Εβραίων γενόμενοι εννεαπλάσιοι! των Ελλήνων και οι Εβραίοι διπλάσιοι! επέτυχον από κοινού 11 εκλέκτοτες, οι δε Έλληνες ένα και μόνον!

Τοιαύτην δικαιοσύνην, ισότητα και αδελφότητα μόνον νεοτουρκική Συνταγματική Κυβέρνηση δύναται να φαντασθή και να εφαρμόση και τοσαύτην παρανομίαν εκλογικήν και αυθαιρεσίαν μόνον βουλγαρικοί και νεοτουρκικοί στόχαμοι δύνανται να χωνεύσωσιν. Αλλά και κατά την φράσιν μιας νεοτουρκικής εφημερίδος μεταχειρισθείσης εν τη κατ’ εμού επιθέσει της ταύτην «όλα εδώ πληρώνονται» κατά την ορισθείσαν πέρυσιν ημέραν και ακριβώς ώραν της εκλογής ανυψούτο η Ιταλική Σημαία της κατοχής. Μετά τινάς, δε, μήνας εν Κωνσταντινουπόλει διελύετο η παράνομος και αυθαίρετος νεοτουρκική Βουλή, η εν ελαχίστω χρόνω μεγίστας συμφοράς επισωρεύσασα εις το Τουρκικόν Κράτος...

Η γλώσσα του τύπου είναι ότον ουδαμού αγνοτάτη Ελληνική και η τα μάλιστα προσεγγίζουσα προς την αρχαίαν κατά, δε, τους τύπους και το ιδίωμα, εις τα μεσόγεια δε χωρία απαντά τις αρχαιοτάτας φράσεις και λέξεις, ως π.χ. δωρικώς, αλακάτη-ηλακάτη, πυλώνας, κυψέλη, αίγες και το μοναδικόν δια την Ρόδον απο-σκορδώνομαι-σκορδινώμαι» (τανύομαι) κ.τ.λ. Την Ελληνικήν ευνοούσι κάλλιστα, ομιλούσι και μέχρι τινος γράφουσιν οι τε Τούρκοι, Εβραίοι και προ πάντων οι Ευρωπαίοι.

Το δε πολιτικόν φρόνημα των κατοίκων γενικώς μεν ειπείν, είναι, ότι ουδέν στοιχείον θέλει την αυτονομίαν, οι δε Έλληνες στερρώς και αμεταθέτως έχονται της αποφάσεως να ενωθώσιν μετά της Μητρός των Ελλάδος, εν πάση δε άλλη περιπτώσει και λύσει του νησιωτικού ζητήματος οι μεν μένοντες εν τη νήσω θα θύσωσι να θυσιάσωσι τα πάντα και τα λείψανα αυτών θα μεταναστεύσωσι,

οι δε κατά χιλιάδας ευρισκόμενοι εν Αμερική και Αφρική τίμιοι νέοι και εργάται παρά να επανέλθουσιν εις την δούλην Πατρίδα των και να υπαχθώσιν εκ νέου υπό ξένον ζυγόν θα προτιμήσωσιν τας πόλεις της Αμερικής και τας πρωτευούσας της Ευρώπης καθάπερ περιπλανώμενοι Ιουδαίοι του Ευγενίου δια να ενσπείρωσι που μεν του οίκτου, που δε τον τρόμον με σύνθημα ατών θα είναι “εκδίκησις” και σύμβολον “nibili sperare” έχομεν όμως ακράδαντον την πεποίθησιν, ότι δεν θα περιέλθωμεν εις την εσχάτην εκείνην απογοήτευσιν, διότι η άπαξ ελευθερώσασα ημάς αδελφή και αντιλήπτωρ Ιταλία, αφού κανονίση τους λογαριασμούς της απέναντι άλλων εν Κυρηναϊκή και αλλαχού, εν τέλει θα υπερασπίση την μικράν αδελφήν της Ελλάδα και θα δωρήση διαρκή και πραγματικήν την Ελευθερίαν τις τους νησιώτας, ίνα πληρωθή το ρηθέν υπό του Τζιολίτη εν τη Ιταλική Βουλή, ότι φιλικώς ήλθε μετά τιμής εις Ρόδον η Ιταλική Σημαία, θα αναχωρήση και πάλιν μετά τιμής και δόξης».

Θεόδωρος Κωνσταντινίδης
Πρώην Βουλευτής και Πληρεξούσιος Ρόδου

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
• Είναι ο ίδιος τίτλος που δημοσιεύθηκε το άρθρο του Θεόδωρου Κωνσταντινίδη στην Ημερήσια Εφημερίδα της Τεργέστης: “Νέα Ημέρα Τεργέστη” στις 23 Ιουλίου 1913, αρ. φύλλου 376.
• Το φύλλον βρίσκεται στην προσωπική μας βιβλιοθήκη και μας δόθηκε στις 25.6.1991 από τον υιό του Θ.Κ. μακαρίτη Αθηναγόρα Θ. Κωνσταντινίδη (Πολιτικό Μηχανικό), με την ακόλουθη χειρόγραφη αφιέρωση: «Στον αγαπητό μας φίλο Κυριάκο Φίνα, σε ανάμνηση του πατρικού του φίλου και ιατρού της Λίνδου, Αθηναγόρας Κωνσταντινίδης, υπογραφή του).

Πηγή :  Η ΡΟΔΙΑΚΗ