ΙΣΩΣ η ιστορία να μην επαναλαμβάνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όμως οι οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις, επανέρχονται και επαναλαμβάνονται , κάτω από  διαφορετικά καθεστώτα.  

Η φτώχεια επανήλθε και χτύπησε ήδη τη πόρτα.
Τα παδιά της Ρόδου και της Δωδεκανήσου γενικώτερα, βίωσαν την παδική φτώχεια και πείνα, τόσο στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, όσο και στην Ιταλική σκλαβιά, αλλά και στη Γερμανική και βρετανική κατοχή.

Για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το πολιτικό, κοινωνικό και ικονομικό αυτό ζήτημα, ας σταθούμε στη δεκαετία του 1930, πριν από δέκα χρόνια, τότε που οι πληθυσμοί των νησιών της Δωδεκανήσου, άρχισαν να  πεθαίνουν από πείνα.

Αρχικά να θυμήσουμε πως στις 30 Οκτωβρίου 1930, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κεμάλ Ατατούρκ, υπογράφουν στην  Άγκυρα Συνθήκη Φιλίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Μ’  αυτή τη συμφωνία «κλείνουν» οι περισσότερες εκκρεμότητες των δύο χωρών. Οι διπλωματικές κινήσεις της Αθήνας συναντούν σημαντικές αντιδράσεις, καθώς θέτουν σε δεύτερη μοίρα τις εθνικές βλέψεις της χώρας. Εκείνη την περίοδο, όπου η Ιταλία είχε υπό την κατοχή της τα Δωδεκανησα, από το 1912, δεν ανακινήθηκε το θέμα των νησιών για να μην διαταραχθούν οι σχέσεις Ελλάδας και Ιταλίας. Επίσης αποθαρρύνθηκαν εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες  για την ΄Ενωση της Κύπρου.

Τα μαθητικά συσσίτια συνεχίστηκαν και μετά την Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου.

Οι ιταλικές κατοχικές αρχές φοβούμενες τη βούληση των κατοίκων της Δωδεκανήσου για Ενσωμάτωση στον Ελληνικό κορμό, επιτάχυναν με σηστηματικό τρόπο την ιταλοποίηση του πληθυσμού, με πρώτη την απαγόρεσυη της ελληνικής γλώσσας. Ο ιταλικός φασισμός που επικρατούσε απόλυτα σε κάθε τομέα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, είχε ως επακόλουθο να επιφέρει φτώχεια και πείνα και να πλήξει κυρίως τα παιδιά. Με κορύφωση το 1940 – 1945.

Οι αντιστάσεις των Ροδίων, μπροστά σ’ αυτό το θλιβερό φαινόμενο, ήταν ουσιαστικές και  άμεσες.
Κάτω από την ιταλική σκλαβιά, έδρασαν ορισμένοι φορείς και κοινωνικές ομάδες, που σκοπό είχαν μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων να προσφέρουν βοήθεια και ανακούφιση στα παιδιά της Ρόδου, αλλά και σε παιδιά που προερχόντουσαν από χωριά, από άλλες περιοχές της Ελλάδας και ακόμα προσφυγόπουλα του 1922. Και αυτοί ήσαν:

1.Η Ορθόδοξη Κοινότητα Ρόδου.
2.Η Μητρόπολη Ρόδου
3.Η Εργάνη Αθηνά
4.Το Ελληνικό Προξενείο και
5. Οι απόδημοι Δωδεκανήσιοι.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Ρόδου και η Εργάνη Αθηνά, ανέλαβαν και συνέχισαν για πολλά χρόνια το έργο της συστηματικής οργάνωσης και παροχής μαθητικού συσσιτίου. Τόση ήταν η ανάγκη της προσφοράς αυτής, ώστε τον Οκτώβριο του 1933 συγκροτήθηκε με μεγαλύτερο αριθμό, η επιτροπή, την οποία συγκροτούσαν οι γυναίκες της Ρόδου:

Αγγελ. Α. Καζούλλη, Αμ.Α. Βενιέρη, Αναστ. Ν. Σταματίου, Αικ. Π. Δρακίδου, Βας. Μ. Καίκη, Δέσπ. Ζ. Παπαζαχαρίου, Ελ. Α. Βρόντη, Ελ. Καράβα, Ερ. Α. Χ’’Σταματίου,  Ευαγ. Μ. Ανδρίτση, Ζωή Πολεμικού, Καίτη Μ. Σελλά, Κομ. Β. Κυραμαριού, Κλ. Σ. Λαμπαδαρίου, Μαρ. Π. Παυλίδου, Μαρ. Α. Μπίλλη, Μαρ. Ε. Καλαμπίχη, Μ. Κατσουράκη, Μ.Ν. Μαλτέζου, Νίνα Γ. Κοκκίδου, Ο. Ε. Χαραλάμπους, Παρ. Ι. Οικονομίδου, Παρ. Σ. Φώκιαλη και Χαρ. Δ. Μπεκέ.

Σίγουρα θα υπήρχαν και άλλες, που πρόσφεραν βοήθεια, χωρίς να γνωρίζουμε τα ονόματά τους.
Οι γυναίκες αυτές είχαν αναλάβει την επίβλεψη και διανομή του φαγητού στους άπορους μαθητές που γευμάτιζαν στις αίθουσες των σχολείων τους.

Τι ακριβώς περιελάμβανε το πρόγραμμα, του συσσιτίου, μας το παρέχει μια σχετική ανακοίνωση εκείνης της περιόδου, η οποία αναφέρει τα εξής:

«Το συσσίτιον παρέχει εις τους τροφίμους του δις μεν της εβδομάδος κρέας με όσπρια ή λαχανικά, δις πυλάφι ή μακαρόνια, και δις όσπρια με έλαιον και ελαίας. Εννοείται - συνεχίζει η ανακοίνωση - ότι κατά τας Τεσσαρακοστάς τηρούνται οι διατάξεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας περί Νηστειών, κατά δε τας Αποκρέω δίδεται κρέας συνεχέστερον και ενίοτε και γλύκυσμα».

Κάτοικοι της Ρόδου εγγράφονται στους καταλόγους για επισιτιστική βοήθεια.

Η παροχή αυτή άρχιζε με την έναρξη της σχολικής χρονιάς και διακοπτόταν στη λήξης αυτής. Απέκλειαν - δυστυχώς, προσθέτουμε εμείς -  από τη σύτιση «των εξ αμελείας στασίμων και των μη λαβόντων διαγωγήν τουλάχιστον κοσμίαν».

Κατά το μήνα Νοέμβριο του 1933, πάνω από 200 παιδιά μαθητές και μαθήτριες, βρέθηκαν άποροι στα σχολεία: Γυμνάσιο, Αστική Σχολή, Καζούλειο Παρθεναγωγείο, Αμαράντειος Σχολή και Σχολή Αγίων Αναργύρων.
Οι τόποι καταγωγής μαθητών και μαθητριών ήσαν:

Από τη Σύμη 88, από τη Ρόδο 37, από την Κάλυμνο 14, από τη προσφυγιά της Μικράς Ασίας 10, από την Κω 8, από το Καστελλόριζο 6. Από δύο παιδιά που προέρχονται από τα χωριά ή νησιά Μαριτσά, Μιτυλήνη, Κάσο, Χάλκη, Αφάντου, Ψίνθο και από ένα παιδί από Ρωσία, Κύπρο, Καβάλα, Βιλλανόβα, Αλάερμα, Λάρδο, Αρχάγγελος, Απολακκιά, Κάστελλος, Πλατάνια και Πυλώνα.  

Για τους σκοπούς του μαθητικού συσσιτίου, δηλαδή τις δαπάνες του, πρόσφεραν, όπως αναφερθήκαμε αρχικά, διάφοροι τοπικοί φορείς σε κοινωνικές αφορμές όπως ονομαστικές γιορτές, αντί σετφάνου σε κηδείες κλπ.
Από ένα ευχαριστήριο της Επιτροπής Μαθητικού Συσσιτίου, πληροφορούμαστε τους χορηγούς μιας χρονικής περιόδου (1933):

«Η Αυτού Σεβασμιότης λιρέτες 100, οι Κοινότητες Κρεμαστής 8 σάκκους κρομμύων, Τριαντών ένα σάκο κρομμύων, Αρχαγγέλου 116 οκάδες ελαιών, Καλλιθεών 41 οκάδες ελαιών και Καλαβαρδών 20 οκάδες σκόρδα».
Εκείνη την εποχή μια μερίδα μακαρόνια ή πιλάφι κόστιζε 1 λίρα (ιταλική σφαλώς). Ίδια τιμή είχε μια μερίδα σούπα ή όσπρια, ενώ από 1,5 λίρ. Είχαν το βραστό κρέαας, το ροσμπίφ, το βραστό ψάρι  ή το τηγανητό και οι εντράδες. Τα πουλερικά - πάντα σε μερίδα- είχαν 2,5 λίρ. Ο καφές είχε 0,40 λιρ., και το ούζο καραφάκι με μεζέ 2,5 λίρ.
Όμως η φτώχεια δεν μάστιζε τα παιδιά, αλλά και τους μεγάλους. Ελάχιστοι κάτοικοι μπορούσαν να περάσουν στα εστιατόρια ή στα καφενεία συχνά, όπως γίνεται σήμερα.

Τα ιταλικά κυβερνητικά διατάγματα, που προκαλούσαν τη φτώχεια σε μικρούς και μεγάλους, σε πόλεις και χωριά, σε νησιά, συχνά πυκνά ξεκινούσαν με τη λέξη «απαγορεύεται». Και όταν το κόστος ζωής ανεβαίνει, οι πιθανότητες επιβίωσης χαμηλώνουν.

Από την Απελευθέρωση και μέχρι σήμερα, ο Δήμος Ρόδου, μέσω της Κοινωνικής Υπηρεσίας του, προσφέρει σε οικονομικά αδύναμους συμπολίτες μας συσσίτιο και συγκεκριμένα σε ηλικωμένα και μη αυτοεξυπηρετούμενα άτομα. Κι ακόμα απαλλαγές των τροφείων από τα προσχολικά κέντρα σε οικονομικά αδύναμες οικογένειες.
Επίσης η Μητρόπολη Ρόδου συνεχίζει το φιλανθρωπικό της έργο με το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο.

Να υπογραμμίσουμε τη σπουδαία συμβολή του ιερέα παπα-Χρήστου Σιάννα, στον ιερό ναό Αγίου Παντελεήμωνα της Παλιάς Πόλης, ο οποίος πολύ συχνά μοιράζει τόννους τροφίμων σε συμπολίτες μας.
Στη δεκαετία 1950-60, δεν ξεχνάμε τα μεγάλα καζάνια που μέσα τους έβραζε γάλα από σκόνη και μετά γινόταν η διανομή από τα μεγαλύτερα παιδιά. Μαζί και ένα κομμάτι γλυκό ή μουρουνέλαιο, πριν χτυπήσει το κουδούνι του σχολείου.

Ο θεσμός των συσσιτίων έσωσε από βέβαιο θάνατο παιδιών κυρίως φτωχών οικογενειών. Τα συσσίτια ήταν ένα όπλο άμυνας στη μάχη με το θάνατο. Η συλλογικότητα και η αλληλεγύη, οι οργανωτικοί μηχανισμοί που φτιάχτηκαν, βοήθησαν αποτελεσματικά.

Πηγή :  Η ΡΟΔΙΑΚΗ http://www.rodiaki.gr/article