Ένα ταξίδι 25 αιώνες πίσω θα κάνουμε, στην αρχαία Ρόδο τότε που ο Διαγόρας ο Ρόδιος ήταν ο μεγαλύτερος πυγμάχος όλων και τον υμνούσε ο Πίνδαρος, και τον ανέφερε ο Παυσανίας τέσσερις αιώνες μετά.  Τότε που ο Δίας έριξε χρυσή βροχή στη Ρόδο και δημιούργησε την ευφορία της, τον ευλογημένο τόπο που είναι μέχρι σήμερα.  Αυτός ο τόπος δεν είναι τυχαίος, μεγαλούργησε στην ελληνιστική εποχή, κι έβγαλε τέκνα που τον δόξασαν όπως τα παιδιά του Διαγόρα, μεταξύ των οποίων τον Δωριέα που ίδρυσε και την πόλη της Ρόδου. Τελευταία, ο τέσσερις φορές χρυσός Ολυμπιονίκης Φελπς, είπε ότι ισοφάρισε  τον Λεωνίδα τον Ρόδιο στον οποίο αναφέρθηκε και ο Ομπάμα πριν λίγες μέρες!
Σήμερα για τη γενιά των Διαγοριδών, απευθύνθηκα στον κ. Γιώργο Χονδρό, λάτρη της ιστορίας της αρχαίας Ρόδου. «Είμαστε Δωριείς, από τον τρόπο που μιλάμε, ακόμα κι από τα ονόματά μας», μου λέει αυτός που έχει διαβάσει βιβλιοθήκες ολόκληρες, κι αξίζει να μοιραστεί μαζί μας αυτές τις πληροφορίες! 

 Ποια ήταν η γενιά του Διαγόρα, από ποιους προερχόταν;

Ο Διαγόρας ήταν απόγονος της οικογένειας Ερατιδών-Διαγοριδών (Ηρακλειδαί).  Ο Έρατος ήταν βασιλεύς των Αργείων, και πρόγονος του Διαγόρα. Ο Δαμάγητος ήταν βασιλεύς της Ιαλυσού, πατέρας του Διαγόρα, και σύζυγός του ήταν η τριτοκόρη του ξακουστού βασιλέα των Μεσσηνίων του Αριστομένη, με χρησμοδότηση των Δελφών.

Ποια ήταν τα παιδιά του;
Ο Δαμάγητος, ο Ακουσίλαος, ο Δωριεύς, η Φερενίκη (με σύζυγο τον Καλλιάνακτα), η Καλλιπάτειρα. Εγγονοί του Διαγόρα ήταν ο Ευκλής, υιός της Φερενίκης και του Καλλιάνακτα και ο Πεισίροδος υιός της Καλλιπάτειρας.

Ο Διαγόρας σε τι αθλήματα αγωνιζόταν και τι νίκες είχε;
Στην Πυγμή: 79η Ολυμπιάς 464 π.Χ δύο φορές στη Νεμέα, τέσσερις στα Ίσθμια, στα Πύθια (στους Δελφούς)  πολλές φορές, στη Ρόδο, στην Αθήνα, στο Άργος, στο Λύκαιο, στην Αίγινα, στην Πελλήνη, στις Πλαταιές, στη Θήβα, στα Μέγαρα και αλλού.

Τα παιδιά του ποιες νίκες είχαν;
Δαμάγητος: Παγκράτιον (ένα σύνολο πυγμαχίας και πάλης, ήταν  πολύ σκληρό άθλημα) και Πυγμή
82η Ολυμπιάς 452 π.Χ  Παγκράτιον, 83η Ολυμπιάς 448 π.Χ Πυγμή (Βρέθηκε η βάση του αγάλματός του στην Ολυμπία. «ΔΑΜΑΓΗΤΟΣ ΔΙΑΓΟΡΑ».
Ακουσίλαος: Παγκράτιον 83η Ολυμπιάς 448 π.Χ
Δωριεύς: Παγκράτιον 87η Ολυμπιάς 432 π.Χ, 88η Ολυμπιάς 428 π.Χ, 89η Ολυμπιάς 424 π.Χ. Οκτώ φορές Ισθμιονίκης, επτά φορές νεμεονίκης, μία φορά πυθιονίκης «ακονιτί».
Τα εγγόνια του: Ο Ευκλής Πυγμή 94η Ολυμπιάς 404 π.Χ
Πεισίροδος Πυγμή παίδων 94η Ολυμπιάς 404 π.Χ

Ποιος ήταν λοιπόν ο Διαγόρας;
Περιλάλητος Ολυμπιονίκης και περιοδονίκης, ο επιφανέστερος πυγμάχος κατά τη γνώμη των ιστορικών της εποχής. Γιγαντόσωμος, με ωραίο πρόσωπο, με περήφανο περπάτημα και αγαλματένια στάση  που προκαλούσε  το θαυμασμό. Το ανάστημά του πρέπει να ήταν γύρω στο 2,20 μ. ( τεσσάρων πηχών και πέντε δακτύλων) ο Διαγόρας, σύμφωνα με το σχολιασμό του Πινδάρου.  Ο Πίνδαρος τον λέει «πελώριο». Τον έλεγαν ευθυμάχα γιατί όταν αγωνιζόταν δεν έστρεφε ποτέ στα πλάγια, δεν έσκυβε και δεν απέφευγε ποτέ τον αντίπαλο. Λέγεται ότι η επίδοση του Διαγόρα στον αθλητισμό και η ανάδειξή του σε όλους τους πανελλήνιους αγώνες της εποχής του, οφείλεται και στο ότι ζήτησε να δοξαστεί στον αθλητικό στίβο γιατί δεν είχε πεδίο δράσεως στον πολιτικό επειδή δεν μπορούσε να συνεργαστεί με τους Αθηναίους που είχαν υπαγάγει τη Ρόδο στην ηγεμονία τους, ύστερα από τους μηδικούς πολέμους. Την εποχή εκείνη η γυμναστική είχε μεγάλη ανάπτυξη στη Ρόδο. Οι πληροφορίες αυτές είναι από το βιβλίο του Μ. Παπαϊωάννου «Διαγόρας Ο Ρόδιος» Σελ. 29.

Τι σημαίνει ήταν περιοδονίκης, ευθυμάχας και τρισόλβιος;
Περιοδονίκης σημαίνει ότι νικούσε σε όλους τους πανελλήνιους αγώνες: Ολυμπία- Νεμέα- Ισθμια-Πύθεια. Το ευθυμάχας αναφέρεται στον τρόπο που αγωνιζόταν και τρισόλβιος σημαίνει τρεις φορές ευτυχής.

Υπάρχει κι ένας μύθος για τη γέννησή του!
Εξαιτίας της δοξασμένης σταδιοδρομίας  του μεγάλου αθλητή, οι συμπατριώτες του Ρόδιοι φρόντισαν να του αποδώσουν θεϊκή καταγωγή. Η μάνα του, η οποία δεν αναφέρεται ωστόσο κάπου ποια ήταν, βρέθηκε στην εξοχή και από την πολλή ζέστη αναγκάστηκε να καταφύγει στο ιερό του Ερμή. Εκεί τη βρήκε κοιμισμένη ο Θεός και την πλησίασε. «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα»  Παλαιολόγου Σελ. 268

Ο Πίνδαρος έγραψε ύμνους για εκείνον!
Ο μέγιστος Πίνδαρος των λυρικών της αρχαιότητας,  όταν ο Διαγόρας νίκησε στην Ολυμπία το 464 π.Χ στην πυγμή, έκαμε προς τιμήν του έναν ύμνο τον Ζ΄ Ολυμπιόνικο που είναι από τους ωραιότερους ύμνους του, κι έγινε αφορμή να δοξασθεί όχι μόνο ο νικητής Διαγόρας, αλλά και η πατρίδα του Ρόδος. «Ιστορία της Ρόδου Χ.Ι. Παπαχριστοδούλου Σελ. 193
Οι Διαγορίδες, μετά την επικράτησή τους στους πανελλήνιους αγώνες, καθιέρωσαν με τον Ζ΄ Ολυμπιόνικο την παρουσία τους και στο χώρο της τέχνης. Ύστερα από λίγα χρόνια, όπως φαίνεται από την πορεία των γεγονότων, η οικογένεια των Διαγοριδών πήρε στα χέρια της την πρωτοβουλία για την τύχη του νησιού. «Αρχαία Ρόδος» Γ. Ρ. Κωνσταντινόπουλος Γεν. Έφορος Αρχαιοτήτων Σελ. 41-42
Για τον 7ο Ολυμπιόνικο του Πινδάρου μάλιστα, γραμμένο στα 464 π.Χ για τον περίφημο Διαγόρα από την Ιαλυσό, αναφέρεται ότι οι Ρόδιοι τον είχαν με χρυσά γράμματα χαράξει πάνω σε πλάκα, αφιερωμένη στο Ιερό της Λινδίας Αθηνάς, επειδή υμνούσε τη μυθική ιστορία του νησιού τους. «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα» Ι. Θ. Κακριδής Σελ 142

 Ήταν πολύ σημαντικό να σου γράψει τότε ύμνο ο Πίνδαρος;

 Όταν στα 485 π.χ στους αγώνες της Νεμέας ένας έφηβος από την Αίγινα ο Πυθέας, νίκησε στο Παγκράτιο, οι συγγενείς ζήτησαν από τον Πίνδαρο, τον Θηβαίο χορικό ποιητή να γράψει γι αυτόν έναν επινίκιο ύμνο επειδή όμως τους γύρεψε τρεις χιλιάδες δραχμές αμοιβή είπαν πως προτιμούν με τα ίδια χρήματα να παραγγείλουν ένα χάλκινο ανδριάντα του νέου. Αργότερα μετάνιωσαν και έδωσαν την παραγγελία στον Πίνδαρο. Και ο ποιητής αρχίζοντας τον ύμνο του, βρήκε την ευκαιρία να υπερασπιστεί την τέχνη του: «Γλύπτης δεν είμαι, για να φκιάνω αγάλματα, που στέκονται στην ίδια  πάντα βάση ασάλευτα, Τραγούδι εσύ γλυκό, σ΄ όποιο καράβι ανέβα και σ΄ όποια βάρκα, κι απ΄ την Αίγινα φέρε παντού το μήνυμα για τον Πυθέα, του Λάμπωνα το γιό τον αντρειανό, στα Νέμεα πως επήρε το στεφάνι νικώντας στο Παγκρήτιο, πριν ακόμα το πρώτο χνούδι δείξει- σαν το κλήμα που πρωτανθίζει- στ΄ απαλά του μάγουλα». Ανάμεσα στις δύο τέχνες, την ανδριαντοποιία και την ποίηση, είναι η δεύτερη που εξυπηρετεί προσφορότερα τη δόξα του νικητή, πιστεύει ο Πίνδαρος. Το άγαλμα στημένο μένει ακίνητο, και μόνο όσοι τύχαινε να περάσουν να διαβάσουν την επιγραφή θα μάθαιναν για τον νικητή και την άθλησή του. Τον ύμνο του Πινδάρου όμως από την πρώτη ώρα που θα ακουστεί στη γιορτή θα τον πάρουν και θα τον τραγουδήσουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας

Και το θάνατο ακόμη οι Θεοί τον έστειλαν γλυκό και τιμημένο στον τρισόλβιο άνδρα!
Ήταν στα 448 π.Χ στην 83η Ολυμπιάδα. Περήφανος πατέρας ο Διαγόρας, μέσα στο Στάδιο παρακολουθούσε τους τρανούς γιούς του που αγωνίζονταν. Ο κόσμος τον τριγύριζε, τον αγκάλιαζε, και τον συνέχαιρε, όταν για δεύτερη φορά, το όνομά του αντιλαλούσε χάρη στη νίκη των γιών του από το στόμα του βροντόφωνου κήρυκα:
Δαμάγητος, ο Διαγόρου, Ρόδιος νικά Πυγμήν! Ακουσίλαος, ο Διαγόρου, Ρόδιος νικά Πυγμήν! Ακουσίλαος, ο Διαγόρου, Ρόδιος νικά Παγκράτιον!
Παίρνουν τα στεφάνια τους τα σεμνά παλικάρια, λάμπουν τα αρρενωπά τους πρόσωπα από τη χαρά. Το στεφάνι του Ολυμπιονίκη εθεωρείτο απόκτημα πολυτιμότατο και το να είναι κανείς Ολυμπιονίκης ή να κατάγεται από οικογένεια Ολυμπιονικών εκτιμάτο πολύ και ήταν σαν τίτλος ευγενείας. Τρέχουν. Ξέχασαν τον ιερό μόχθο που τους κόστισαν οι πολυπόθητες νίκες. Εκεί στο ανάχωμα, ανάμεσα στο πλήθος βρίσκεται ο πατέρας, ο Διαγόρας, ο μεγάλος    Διαγόρας, ο ευθυμάχας. Τρέχουν. Αγκαλιάζονται. Ο πατέρας είναι βαθιά συγκινημένος. Τα παιδιά με μια αυθόρμητη κίνηση του φορούν τα στεφάνια της νίκης τους. Το πλήθος αλαλάζει.   Εύγε… Εύγε… Ζήθι Διαγόρα, τρισόλβιε… Οι νέοι, στον ενθουσιασμό τους σηκώνουν τον πατέρα στα χέρια, τον κρατούν στους ώμους, προχωρούν στο στίβο. Θέλουν να τον δείξουν στον κόσμο. Να δείξουν την περηφάνια τους, να χαρούν τη δική του περηφάνια. Τα πλήθη επευφημούν, τους ραίνουν με λουλούδια και με δάφνες. Είναι ο θρίαμβος της ζωής του Διαγόρα. Και τότε, μέσα από το πλήθος ακούγεται μια φωνή. Είναι ένας Σπαρτιάτης, που λέει: «Πέθανε πια Διαγόρα. Άλλο δεν σου μένει παρά να ανεβείς στον Όλυμπο»!

Τον παρότρυνε να πεθάνει πλήρης;
Δεν ήταν φθόνος και ζήλεια. Ήταν από φόβο Θεού μήπως η μεγάλη χαρά αγγίξει την ασέβεια. Και η φωνή ήταν παρότρυνση και συμβουλή μαζί: « Φτάνει πια Διαγόρα. Έπειτα από τόση δόξα, δεν σου μένει παρά ν΄ ανέβεις στον Όλυμπο, να γίνεις Θεός»… Άκουσε τη φωνή ο ευτυχισμένος Διαγόρας. Και πάνω στα χέρια των παιδιών του, μέσα στην αγκαλιά τους, τρισευτυχισμένος πια, έγειρε το διπλοστεφανωμένο κεφάλι και άφησε την τελευταία του πνοή. Δεν ανέβηκε στον Όλυμπο, μα έμεινε αθάνατος.  «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα»  Παλαιολόγου Σελ 268-269.   

Ο γιός του Δωριέας Ολυμπιονίκης με μεγάλες νίκες ήταν και ιδρυτής της πόλης της Ρόδου!
Δεν ήταν μόνο εξαιρετικός αθλητής ο Δωριεύς, αλλά και τέλειος άνδρας, «καλός καγαθός», όπως ακριβώς τον εννοούσαν τον 5ο π.Χ αιώνα οι Έλληνες. Είχε πλατιά μόρφωση, πλήρη ενημέρωση στα προβλήματα της εποχής του και το κυριότερο ήξερε να περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να ιδρύσει, με τη βοήθεια των συμπατριωτών του, το δικό τους μεγάλο άστυ, ισάξιο με την Αθήνα. Στη γενική δυσαρέσκεια, εναντίον των Αθηναίων τάχθηκαν με το μέρος των Σπαρτιατών. Η απόπειρα απέτυχε, καθώς οι δημοκρατικοί Ρόδιοι, οπωσδήποτε με την υποστήριξη των Αθηναίων, αντέδρασαν και ο Δωριέας μαζί με τον ανιψιό του Πεισίροδο υποχρεώθηκαν το 425 π.Χ να καταφύγουν στους Θουρίους της Νότιας Ιταλίας, για να γλιτώσουν από την καταδίκη σε θάνατο που τους επέβαλαν οι Αθηναίοι. Μαθήτευσε στους Θούριους κοντά στους πιο αξιόλογους άνδρες του ελληνικού πνεύματος, με το νου στραμμένο πάντα στη Ρόδο.   

Η Καλλιπάτειρα, η αρχόντισσα Ροδίτισσα του Μυριβήλη, ποια ήταν;
Κόρη του Διαγόρα. Ο  γιός της ήταν ο Πεισίροδος ο οποίος έλαβε μέρος στον αγώνα των παίδων. Ήταν δηλαδή το πολύ 17-20 ετών και επειδή ο πατέρας του είχε πεθάνει, τον έφερε στην Ολυμπία η μητέρα του, η Καλλιπάτειρα (άλλοι την ονομάζουν Φερενίκη), ντυμένη αντρικά, σαν προγυμναστής, επειδή απαγορευόταν με ποινή θανάτου στις γυναίκες η είσοδος στο Στάδιο. Όμως νίκησε ο γιός της, και λέει ο θρύλος  ότι απ΄ τη χαρά της πήδηξε το φράγμα και ρίχτηκε να τον φτάσει, αλλά άνοιξε το ρούχο και φάνηκε πως ήταν γυναίκα. Οι κριτές της χάρισαν τη ζωή, αφού ήταν μάνα, αδελφή, θεία και θυγατέρα Ολυμπιονικών.  Το επεισόδιο αυτό μετέφερε σ΄ ένα από τα ωραιότερα σονέτα του ο Επτανήσιος ποιητής Λορέντζος Μαβίλης:
«Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες; Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία εδώ...»!                  
΄Εχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα, τρία αδέλφια, γιό, πατέρα, Ολυμπιονίκες, να μ΄ αφήσετε πρέπει Ελλανοδίκες, και εγώ να καμαρώσω μέσ΄ τα ωραία κορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέα παλεύουν, θαυμαστές ψυχές, αντρίκες. Με τις άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια, στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζει, με της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια. Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζει σε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου, ύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου».

 Τιμήθηκε ο Διαγόρας και οι απόγονοί του από την Πολιτεία;

Το 1946 το όνομά του δόθηκε στην οδό Διαγοριδών. Δόθηκε επίσης στο Γυμναστικό Σύλλογο «Διαγόρα» και στο Προσκοπικό Τμήμα Διαγοριδών από το Φεβρουάριο του 1921. Οι Γ. και Α. Παπαϊωάννου-Ζίγδης με προσθήκη του Ι. Βενετοκλή έγραψαν τον ύμνο του «ΔΙΑΓΟΡΑ». Το όνομα δόθηκε στο Στάδιο, στο Αεροδρόμιο, σε δύο πλοία, στην ποδοσφαιρική ομάδα του Βατίου, στο Ράδιο ταξί και σε ιδιωτική εταιρεία φύλαξης. Επίσης υπάρχει ως βαπτιστικό όνομα, ως διαδικτυακή ιστοσελίδα «Έλευσις Διαγοριδών» Ρόδος, ενώ δημιουργήθηκε και το σύμπλεγμα των Διαγοριδών στην Ψαροπούλα. Ο ίδιος ο Διαγόρας δεν έχει δρόμο με τ΄ όνομά του! Ο Ακουσίλαος έγινε πλατεία στη Ρόδο το 1969 και αθλητικός σύλλογος στις Φάνες. Ο Δαμάγητος έγινε δρόμος στη Ρόδο το 1980 και αθλητικός σύλλογος στη Θολό το 1927 και στη Μονόλιθο το 1945. Ο Δωριεύς έγινε πλατεία στην Παλιά Πόλη το 1971 και βέβαια «Ροδιακός Ποδοσφαιρικός και Αθλητικός Σύλλογος Δωριέας»  το 1924. Ο Ευκλής έγινε οδός στο Κορακόνερο το 1980 και ποδοσφαιρική ομάδα στη Σορωνή το 1926. Ο Πεισίροδος έγινε πλατεία στην Παλιά Πόλη στον Άγιο Παντελεήμονα το 1971 και έδωσε το όνομά του στην πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της Ρόδου το 1903 η οποία διαλύθηκε όμως το 1905 μαζί και η λέσχη του. Η Καλλιπάτειρα έγινε οδός το 1980 έδωσε το όνομά της στο αθλητικό κέντρο της πόλης, έγινε αθλητικός όμιλος στην Ιαλυσό καθώς και δρόμος, αλλά και μνημείο το 2010 στην κεντρική πλατεία Αποστολίδη. Η Φερενίκη έγινε πάρκο στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως.

Πηγή : Η ΡΟΔΙΑΚΗ