Το σιντριβάνι των λιονταριών, στην αυλή του Ευαγγελισμού! Γράφει η Ροδούλα Λουλουδάκη

Το σιντριβάνι του Ευαγγελισμού, έχει τη δική του ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων, φτάνει στο 1279 οπότε στήνεται στην πόλη Βιτέρμπο, βορειοδυτικά της Ρώμης και το αντίγραφό του, φτιάχνεται από Ιταλούς αρχιτέκτονες το 1911,  βραβεύεται, κι αφού το αποκτά για λίγο Εβραίος συμβολαιογράφος και το τοποθετεί στο σπίτι του στην πόλη Παριόλι, μεταφέρεται στη Ρόδο! Από τότε στέκει περήφανα μπροστά στην εκκλησία του Ευαγγελισμού και παρά  τη συρρίκνωση και τη… μη λειτουργία του με το πέρασμα των χρόνων, τη γοητεία του την ασκεί και με το παραπάνω.
Την ιστορία του σιντριβανιού των λιονταριών, αφηγείται ο Σταύρος Γεωργαλλίδης, ερευνητής και συγγραφέας ο οποίος μας διαθέτει και πάλι το υπέροχο φωτογραφικό υλικό του που όμοιό του δεν έχει κανείς!

Πώς ξεκινήσατε κ. Γεωργαλλίδη, να κάνετε έρευνα για το σιντριβάνι του Ευαγγελισμού; Ποιες ήταν οι πηγές σας;
 Άρχισα την έρευνά μου όταν διαπίστωσα ότι ενώ για όλα τα οικοδομήματα των Ιταλών υπήρχαν πληροφορίες, στο σιντριβάνι δεν αναφερόταν κανείς. Πώς κατασκευάστηκε, ποιός το κατασκεύασε και πότε! Αυτά ήταν τα ζητήματα που με απασχόλησαν. Ψάχνοντας, είδα στο διαδίκτυο δύο παλιές Ιταλικές καρτ ποστάλ, που απεικόνιζαν το μεγάλο σιντριβάνι Fontana grante της πόλης Viterbo. Έδειχναν μία πλατεία, κι ένα σιντριβάνι ακριβώς ίδιο με το δικό μας, αλλά τετραπλάσιο σε διαστάσεις. Επρόκειτο για μεσαιωνική κρήνη, η οποία κατασκευάστηκε το 1279. Το ονόμαζαν «Το σιντριβάνι των λιονταριών», από τα λιοντάρια που το κοσμούν, από το στόμα των οποίων αναβλύζει νερό. Τα λιοντάρια ήταν σκαλισμένα σε πέτρα από λάβα.

Αυτό ήταν το πρωτότυπο σιντριβάνι, πώς προέκυψε η αντιγραφή του σιντριβανιού και γιατί αυτό το αντίγραφο απεστάλη στη Ρόδο;
 Από τα στοιχεία που προκύπτουν από το Αρχείο του Archivio Mauro Geleotti, προκύπτει ότι το αντίγραφο του σιντριβανιού κατασκευάστηκε το 1911 για μία έκθεση που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη. Οι τεχνίτες του αντίγραφου ήταν οι αδελφοί Giovanni και Ermanno Viterbesi Pizzichetti, οι οποίοι ήταν αρχιτέκτονες στο επάγγελμα. Ο Alfredo Maggini, που είχε εργοστάσιο μαρμάρων για να διαφημίσει την επιχείρησή του χρηματοδότησε και παραχώρησε τα υλικά. Οι δύο αρχιτέκτονες, για το αντίγραφο του σιντριβανιού που κατασκεύασαν πήραν το χρυσό μετάλλιο. Αφού κέρδισαν το βραβείο, πούλησαν το σιντριβάνι σ΄ έναν Εβραίο συμβολαιογράφο, ο οποίος το τοποθέτησε στη βίλα του στο Parioli. Για κάποιους λόγους που δε γνωρίζουμε δεν το κράτησε για πολύ και το δώρισε στη συνέχεια στο Ιταλικό Υπουργείο Παιδείας. Το Υπουργείο Παιδείας, βλέποντας αίτημα από τη Ρόδο, η οποία αναζητούσε κάτι που θα αναδείκνυε τον καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη των Ιπποτών, τη σημερινή εκκλησία του Ευαγγελισμού, αποφάσισε, μετά από παράκληση του τότε διοικητή της Ρόδου Μάριο Λάγκο, να το δωρίσει στην πόλη της Ρόδου. Από το 1925 λοιπόν μέχρι σήμερα το σιντριβάνι βρίσκεται στο ίδιο σημείο, μπροστά στην εκκλησία του Ευαγγελισμού.

Πώς έγινε η μεταφορά του εκείνη την εποχή;
Με Ιταλικό μεταγωγικό πλοίο. Και ήρθε ολόκληρο όπως ήταν και όχι σε κομμάτια. Ήρθε με την επιμέλεια του Ιταλού μεγαλοεργολάβου Φραγκίσκου Ματζόν. Ήταν ο υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημοσίων έργων που κατασκεύαζαν οι Ιταλοί στη Ρόδο, και είναι αυτός που ασφαλτόστρωσε σχεδόν όλη την πόλη της Ρόδου, αλλά και πολλούς από τους δρόμους που οδηγούν στα χωριά. Το εργοτάξιό του βρισκόταν στις 7 Βαγιές και είναι αυτός ο οποίος δημιούργησε και το μεγάλο λατομείο στα Κοσκινού που σήμερα διαχειρίζεται ο γιός του.

Κι έτσι διακοσμήθηκε η πλατεία του Ευαγγελισμού! Τι υπήρχε εκεί μέχρι τότε;
Έξω από την εκκλησία και κάτω από το μεγάλο δέντρο που υπήρχε βρισκόταν μόνο μία αρχαία λάρνακα η οποία μεταφέρθηκε εκεί από το κτήμα του Διακίδη που βρισκόταν στα Τριάντα. Ο Δρακίδης, ήταν ευεργέτης της Ρόδου, ο οποίος είχε χαρίσει την περιουσία του στον τόπο του. Μεταφέρθηκε εκεί η λάρνακα από τους Ιταλούς και τοποθετήθηκε πάνω σε τέσσερις ιπποτικούς βόλους προκειμένου να υπάρχει κάποιο διακοσμητικό στοιχείο. Οι Ιταλοί όμως θεωρούσαν ότι δεν αρκεί αυτό. Ο Ματζόν λοιπόν έφτιαξε τη βάση του σιντριβανιού ενώ οι Ιταλοί αρχιτέκτονες οι οποίοι επέβλεπαν το έργο της τοποθέτησής του, φρόντισαν την υδροδότηση και τον ηλεκτροφωτισμό του. Όταν τοποθετήθηκε το σιντριβάνι, τσιμεντώθηκε και η πλατεία που μέχρι τότε ήταν χώμα. Γύρω από το σιντριβάνι, τοποθετήθηκαν τέσσερις βόλοι, απομεινάρια από την πολιορκία των Τούρκων οι οποίοι πολεμούσαν τους Ιππότες.  

Έγιναν κι εγκαίνια!
Τα εγκαίνια του σιντριβανιού έγιναν το 1928, με δόξες και τιμές, ήταν φωταγωγημένο και  του δόθηκε το ίδιο όνομα: «Το σιντριβάνι των λιονταριών»! Για πολλά χρόνια ήταν φαντασμαγορικό το θέαμα. Το νερό ανέβαινε περίτεχνα προς τα πάνω, κι έφτανε στο στόμα των λιονταριών, μετά ανέβαινε στο προτελευταίο επίπεδο πάνω από τα λιοντάρια, ξεχείλιζε, γινόταν υδάτινη ομπρέλα, ανέβαινε στην κορυφή πάνω στην οποία υπήρχαν 3-4 πίδακες από τους οποίους ξεχύνονταν προς τα πάνω. Όλα αυτά πετυχαίνονταν χωρίς μηχανήματα αντλίας, αλλά με φυσική ροή νερού. Το μόνο που χρειαζόταν να κάνουν στο μεταξύ ήταν να συμπληρώνουν νερό όταν έπεφτε η στάθμη και δεν λειτουργούσε κανονικά το σιντριβάνι.

Είχε κάγκελα γύρω του!
Επειδή υπήρχε ρεύμα και νερό, κι αυτό ήταν επικίνδυνο αφού έμπαιναν μέσα και παιδιά οπότε μπορούσε να υπάρξει ηλεκτροπληξία ή ακόμα και πνιγμός, αναγκάστηκαν οι Ιταλοί να φτιάξουν ειδική κατασκευή από σίδερο.

Ποια ήταν η κατάστασή του περνώντας τα χρόνια;
Θέλω να πω εδώ ότι το σιντριβάνι, παρά τους βομβαρδισμούς των Γερμανών, αλλά κυρίως των φίλων μας και συμμάχων μας Εγγλέζων, επέζησε χωρίς να πάθει την παραμικρή ζημιά. Συνέχισε να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και μετά την ενσωμάτωση με τη μητέρα πατρίδα και έζησε ξανά μέρες δόξης κατά τα χρόνια της δημαρχίας του Πετρίδη, ο οποίος είχε αναθέσει τη συντήρηση και την επίβλεψή του σε αρχιτέκτονες ενώ είχε και εργάτη να μαζεύει τα σκουπίδια από μέσα. Με την πάροδο των χρόνων υπήρξε εγκατάλειψη του σιντριβανιού. Από τα άλατα βούλωναν τα σωληνάκια και πάθαιναν ζημιές οι οποίες δεν αποκαθίσταντο. Κι έτσι κάποια στιγμή το σιντριβάνι έπαψε να λειτουργεί, φύγανε τα φώτα, έκλεισε η αυλαία, μας αποχαιρέτησαν οι ηθοποιοί…

Ούτε κάγκελα υπάρχουν σήμερα!
Καταρχήν το ύψος του μειώθηκε κατά 70 πόντους όταν ανυψώθηκε το πεζοδρόμιο. Για τον ίδιο λόγο λιγόστεψαν και τα σκαλοπάτια που ήταν μπροστά στην εκκλησία του Ευαγγελισμού. Τα κιγκλιδώματα, λόγω φθοράς που δημιούργησε η θάλασσα δε συντηρήθηκαν, δεν αποκαταστάθηκαν και μια ωραία μέρα έπεσαν κάτω και μετά βέβαια εξαφανίστηκαν. 

Η μεσαιωνική κρήνη, ίδια μ΄ αυτήν της Ρόδου, όπως δεσπόζει σήμερα στην πόλη Bιτέρμπο κοντά στη Ρώμη.

Πηγή : Η ΡΟΔΙΑΚΗ