Πάμε να μάθουμε για τον Ίππαρχο τον Ρόδιο, τον μεγαλύτερο αστρονόμο της αρχαιότητας, που έζησε το πιο μεγάλο μέρος της ζωής του στη Ρόδο και έκανε εδώ τις παρατηρήσεις του! Να μάθουμε, μην έρθει και μας μιλήσει γι αυτόν κανένας Ομπάμα πάλι,  που ήρθε και μας είπε για τον Λεωνίδα τον Ρόδιο, και πολλοί τον μάθαμε από τότε! Οι άλλοι τον πρωτακούσαμε όταν τον επικαλέστηκε ο Φορμπς, παίρνοντας το τέταρτο χρυσό στους Ολυμπιακούς Αγώνες!

Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος λοιπόν, ο άνθρωπος που ταξινόμησε τ΄ αστέρια, παρατηρώντας τον ουρανό της Ρόδου 2.000 χρόνια πριν, υπήρξε ο πατέρας της αστρονομίας, γεωγράφος, χαρτογράφος και θεμελιωτής της τριγωνομετρίας. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρόδο, κι έκανε τις παρατηρήσεις του στη Βόρεια Ρόδο, εκεί όπου ξεψύχησε σε μια αμμουδιά. Μετά τον τίμησαν πέντε αυτοκράτορες, αυτόν που τακτοποίησε τ΄ αστέρια του ουρανού, χώρισε το χρόνο σε 365 μέρες, ανακάλυψε το Μηχανισμό των Αντικυθήρων και πολλά ακόμα.

Η Σμάρα Αγιακάτσικα, Αρχιτέκτων Εσωτερικών χώρων, εικαστική φωτογράφος Πτυχ. E.N.S.A.D Paris, που έχει το μεράκι της γνώσης και ψάχνει σε βάθος τα θέματα που ερευνά, παρουσιάζει σήμερα τον πατέρα της Αστρονομίας, έναν από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της αρχαιότητας, που ζούσε στη Ρόδο!

Ο Ίππαρχος θα πρέπει να πέθανε ευτυχισμένος! Ξεψύχησε ενώ έκανε αυτό που έκανε με πάθος πάντα: παρατηρώντας τα αστέρια της Ρόδου!

Κάποτε σε μιά παραλία της Ρόδου, ξεψύχησε ένας άνθρωπος παρατηρώντας τα αστέρια. Ξεψύχησε στην αγαπημένη του Ρόδο, εκεί απ΄ όπου φαίνεται να έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις. Ο άνθρωπος αυτός πέρασε στην αθανασία το 120 π.Χ. και ήταν ο ΄Iππαρχος ο Ρόδιος, ο πατέρας της αστρονομίας.

Τι γνωρίζουμε γι’ αυτόν, τι έχει καταγραφεί;

Ο Ίππαρχος, γεννήθηκε το 190 π.Χ. στην Νίκαια της Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ρόδο όπου και έκανε τις περισσότερες παρατηρήσεις του. Ο Ίππαρχος, εντυπωσιάζει με την οξυδέρκεια, την υπομονή του και για το βεβαιούμενο ιστορικά πάθος του με ό,τι καταπιανόταν.

Έτσι οδηγήθηκε σε δρόμους που σήμερα εντυπωσιάζουν. Θεωρείται ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας, αλλά και όλων των εποχών. Υπήρξε επίσης εξαιρετικός γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός. Για 20 χρόνια ήταν διευθυντής του Μουσείου της Αλεξάνδρειας, γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία να μελετήσει όλες τις πληροφορίες που ήταν συγκεντρωμένες στην Μεγάλη Αλεξανδρινή βιβλιοθήκη, από προηγούμενους ερευνητές.

Ποιες ήταν οι σημαντικότερες παρατηρήσεις του για τις οποίες θεωρείται ο σημαντικότερος αστρονόμος της αρχαιότητας;

Συγκρίνοντας τότε τις δικές του παρατηρήσεις με τις μετρήσεις που βρήκε στο αρχείο του αστεροσκοπείου, ανακάλυψε ότι τα άστρα μετακινούνται από την θέση τους κατά 1/72 της μοίρας κάθε χρόνο. Δηλαδή με τις συγκριτικές του παρατηρήσεις ο Ίππαρχος ανακάλυψε την «μετάπτωση των ισημεριών»!!

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της ανακάλυψης, αρκεί να επισημάνουμε ότι το φαινόμενο οφείλεται σε μιά απειροελάχιστη κυκλική κίνηση του άξονα της γης (που περιστρέφεται σαν μιά σβούρα έτοιμη να πέσει) και η οποία χρειάζεται 25.800 χρόνια για να συμπληρωθεί. Ανακάλυψε δηλαδή ότι το εαρινό ισημερινό σημείο, μετακινείται πάνω στην εκλειπτική, με φορά, αντίθετη των ζωδίων, 50 δευτερόλεπτα του ενός λεπτού της μοίρας κάθε χρόνο.

Πράγμα που σημαίνει ότι με την πάροδο των αιώνων, αλλάζει σιγά -σιγά και το άστρο που σημαδεύει τον Βόρειο Ουράνιο πόλο. Δηλαδή, άλλος ο «πολικός αστέρας» που βλέπουμε σήμερα (άλφα Μικρής άρκτου) στον ουρανό, άλλος ήταν πριν 5.000 χρόνια (άλφα Δράκοντα) και άλλος θα είναι σε 12.000 χρόνια (άλφα Λύρας). Πάνω σε αυτό το φαινόμενο της μετάπτωσης των ισημεριών, στηρίζεται σήμερα ολόκληρο το οικοδόμημα της «Αστρονομίας Θέσεως».

Η ανακάλυψη αυτή υπήρξε μία από τις δεκάδες παρόμοιες που χάρισαν στον Ίππαρχο τον τίτλο του μεγαλύτερου παρατηρησιακού αστρονόμου όλων των εποχών και θεμελιωτή της τριγωνομετρίας. Δημιουργία του Ιππάρχου είναι και η «Μεγάλη Μαθηματική Σύνταξη»  που διασώζεται στο βιβλίο του Πτολεμαίου. Το βιβλίο αυτό είναι ένας κατάλογος που συντάχθηκε από τον Ίππαρχο, λόγω της εμφάνισης ενός «νέου»,  καινοφανούς Άστρου, ενός «νόβα», το οποίο παρατήρησε το 134 π.Χ. στον αστερισμό του Σκορπιού.

Με τι όργανα έκανε εκείνη την εποχή, τόσο σημαντικές παρατηρήσεις;

Για την δημιουργία του καταλόγου του, εφεύρε τα κατάλληλα όργανα για τον ορισμό της θέσης του κάθε άστρου έτσι ώστε από την θέση και το μέγεθος του, να αναγνωρίζεται εύκολα, και αν κάποιο εξαφανίζονταν ή κάποιο νέο εμφανίζονταν ή κάποιο μετακινούνταν, ή αν η λάμψη άλλαζε, να γινόταν άμεσα αντιληπτό. Με αυτόν τον τρόπο «ο Ίππαρχος, άφησε στην ανθρωπότητα τον ουρανό ολόκληρο, ως κληρονομιά», όπως αναφέρει ο Πλίνιος.

Την ταξινόμηση, από τον κατάλογο του Ιππάρχου, την χρησιμοποιούμαι μέχρι σήμερα. Τα 20 λαμπρότερα άστρα τα ονόμασε, πρώτου μεγέθους και τα πιο αμυδρά έκτου, ενώ όλα τα άλλα, τα ταξινόμησε στις ενδιάμεσες κατηγορίες. Πράγμα, που σημαίνει ότι όσο πιο μικρός είναι ο αριθμός του μεγέθους τόσο πιο λαμπρό είναι το άστρο. Στο τέλος του έργου του, το οποίο ευτυχώς διεσώθη, ο Ίππαρχος παραθέτει έναν κατάλογο 24 λαμπρών άστρων που είναι διαρκώς ορατά έτσι ώστε να γνωρίζει ο παρατηρητής την ακριβή ώρα, στη διάρκεια της νύχτας.

Βασισμένοι στην περιγραφή της θέσης των άστρων, που αναφέρεται στο έργο, οι σύγχρονοι ερευνητές υπολογίζουν ότι οι παρατηρήσεις αυτές πρέπει να έγιναν με βάση έναν χάρτη του ουρανού που είχε δημιουργηθεί το 140 π.Χ. στην Ρόδο, ενώ ο κατάλογος με τις θέσεις 1.022 άστρων υπολογίζεται ότι έγινε το 130 π.Χ. Σε ηλικία 53 χρόνων ανακαλύπτει αστέρι που δεν υπήρχε πια στον αστερισμό του Σκορπιού και έτσι διατύπωσε την αρχή της αστρονομίας ότι «οι αστέρες δεν είναι αιώνιοι στον ουρανό». Είναι ο πρώτος που διαπίστωσε την σφαιρικότητα της γης και κατασκεύασε την πρώτη υδρόγειο σφαίρα!

Επίσης εφεύρε τον Αστρολάβο, όργανο μέτρησης των συντεταγμένων των αστεριών. Έφτιαξε χρονολογικό κατάλογο για τις εκλείψεις της σελήνης και βάσει των εκλείψεων αυτών υπολόγισε την μέση απόσταση Σελήνης-Γής σε 33,66 επί τη διάμετρο της γης. Σήμερα, με τα σύγχρονα όργανα γνωρίζουμε ότι είναι 30,20.

Ο Ίππαρχος, προσδιόρισε την διάρκεια του έτους σε 365,246667,ενώ σήμερα βρίσκουμε ότι είναι 365,242217 ημέρες! Διατύπωσε την αρχή της έλξεως της γης. Ο μεγάλος αυτός αστρονόμος ασχολήθηκε και με την χαρτογράφηση. Είναι ο πρώτος που εφάρμοσε τη «στερεογραφική προβολή της σφαίρας» δηλαδή πώς απεικονίζουμε μιά σφαιρική επιφάνεια σε επίπεδο, κάτι απαραίτητο στην δημιουργία του χάρτη μιάς μεγάλης περιοχής. Τελειοποίησε παλαιότερα όργανα όπως την Διόπτρα (κάτι που τον βοήθησε να εκτιμήσει την διάμετρο του Ηλίου και της Σελήνης, την απόσταση και το πραγματικό τους μέγεθος).

Τελειοποίησε επίσης όργανα όπως τον Γνώμονα, το Ηλιοτρόπιο, το Ηλιακό ρολόι, την Κλεψύδρα, τους Κρίκους, την Στερεά σφαίρα και το Υδρολόγιο. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς εισήλθε στα μαθηματικά η συστηματική χρήση του κύκλου των 360 μοιρών, αλλά φαίνεται να οφείλεται κατά ένα μεγάλο βαθμό στον Ίππαρχο, με την συγκρότηση του πίνακα των χορδών.

Οι παρατηρήσεις του αυτές σώθηκαν σε συγγράμματα δικά του, σε βιβλία του…

Τα βιβλία του κάηκαν! Έμεινα έκθαμβη μπροστά στις γνώσεις του Ιππάρχου και αναρωτιόμουν πως καταστράφηκαν τα 17 βιβλία του! Κάηκαν, μαζί με όλη σχεδόν την γνώση του αρχαίου μας κόσμου, κατά τον εμπρησμό της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Μόνο ένα διασώθηκε, με τίτλο: «Περί Αράτου και Ευδόξου φαινομένων».

Για τα υπόλοιπα, έχουμε άξιες αναφορές μέσα σε βιβλία άλλων συγγραφέων που ευτυχώς διασώθηκαν και διαφυλάχθηκαν στη Ρώμη. Όλες αυτές οι πολύτιμες γνώσεις μπήκαν σε νάρκωση κατά την διάρκεια του θεοκρατικού Μεσαίωνα, για να ξυπνήσουν μόλις πριν 2-3 αιώνες. Αναρωτιέμαι, πού θα έφθανε σήμερα η επιστήμη αν υπήρχε κάποια συνέχεια μετά τον Ίππαρχο, από τον 2ο π.Χ. αιώνα και μετά.

Είναι αυτός που ανακάλυψε και το Μηχανισμό των Αντικυθήρων;

Το 2006 ανακοινώθηκε από την ομάδα Έρευνας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ότι η υποτιθέμενη περίοδος κατασκευής του μηχανισμού, συμπίπτει χρονικά με τον θάνατο του Ιππάρχου. Με δεδομένο ότι ο Ίππαρχος είναι ο μόνος γνωστός αστρονόμος της εποχής της κατασκευής του μηχανισμού, δηλαδή μεταξύ του 150 και 100 π.Χ, θεωρείται ότι έχει κάποια ανάμειξη στην κατασκευή του.

Επομένως, θεωρείται ως ο πιο πιθανός κατασκευαστής του πολύπλοκου αυτού μηχανισμού που αποτελείται από ένα σύμπλεγμα 4 οδοντωτών τροχών, όλων με τον ίδιο αριθμό δοντιών, που οι 2 από αυτούς, είναι έκκεντροι ο ένας προς τον άλλο και συνδέονται με ένα πείρο. Ένας υπολογιστής ναυσιπλοΐας, στηριζόμενος στη θέση των αστεριών και της Σελήνης και ο οποίος εμφάνιζε τη μεταβλητή γωνιακή ταχύτητα της Σελήνης και πολλές ακόμα πληροφορίες.

Αναγνωρίστηκε η αξία του, τιμήθηκε με κάποιο τρόπο γι αυτήν;

Το φωτεινό αυτό μυαλό του νησιού μας, τιμήθηκε από 5 διαφορετικούς Ρωμαίους αυτοκράτορες, που αποτύπωσαν την μορφή του σε νομίσματα μεταξύ 138 και 253 μ. Χ. Οι σύγχρονοι αστρονόμοι, τον τίμησαν δίνοντας το όνομά του σε έναν κρατήρα της Σελήνης και του Άρη, καθώς και σε έναν αστεροειδή. Το όνομα του Ιππάρχου επίσης δόθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό του Διαστήματος σε μιά σημαντική διαστημοκατασκευή, η οποία καταλογράφησε όπως ο αρχαίος μας πρόγονος, την ακριβή θέση 120.000 άστρων.

Πηγή : Ίππαρχος ο Ρόδιος: ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας, έζησε εδώ! | Η ΡΟΔΙΑΚΗ http://www.rodiaki.gr/article/354049/ipparxos-o-rodios-o-megalyteros-astronomos-ths-arxaiothtas-ezhse-edw