Ο γάμος είναι ένας ηθικός και νομικός δεσμός μεταξύ των συζύγων,  που βασίζεται στην κοινή επιθυμία τους να πορευτούν μαζί στη ζωή και να ταυτίσουν  τον ψυχικό και συναισθηματικό τους κόσμο. Με την κοινή  συμβίωση του ζεύγους δημιουργείται μια «κοινωνία βίου».

Σύμφωνα με την νομοθεσία που ισχύει σήμερα, ο γάμος τελείται με δύο τρόπους: 

-Είτε με σύγχρονη κοινή δήλωση των δύο μελλονύμφων ενώπιον διοικητικής Αρχής  (Δήμαρχος)  ότι επιθυμούν να παντρευτούν  (πολιτικός γάμος),

-Είτε με ιερολογία από ιερέα της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ή από λειτουργό άλλου δόγματος κλπ  (θρησκευτικός γάμος).

 Ο γάμος εφόσον τελεστεί νόμιμα κατά τα ανωτέρω,  λύεται  με δύο μόνο τρόπους:

-Είτε  αναγκαστικώς,  που συμβαίνει με τον θάνατο του ενός των συζύγων,

-Είτε εκουσίως με την έκδοση αμετάκλητης[1] δικαστικής απόφασης που διατάσσει την λύση του γάμου (διαζύγιο).

 Είναι γεγονός ότι παρά τις καλές  προθέσεις  των συζύγων, δεν είναι λίγες οι φορές εκείνες που ο γάμος δυστυχώς  δεν ευδοκιμεί και η έγγαμη σχέση οδηγείται σε οριστικό αδιέξοδο.

Εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχει πράγματι  πλήρες και οριστικό αδιέξοδο στη  σχέση  ενός έγγαμου ζευγαριού,  η μόνη λύση που μπορεί να δοθεί στην δυσάρεστη αυτή κατάσταση, είναι να λυθεί ο γάμος  με δικαστική απόφαση.

Προκειμένου να εκδοθεί το διαζύγιο, υπάρχουν δύο επιλογές στο ζευγάρι:

-Είτε να χωρίσουν «ειρηνικά», δηλαδή με συναινετικό διαζύγιο,

-Είτε εφόσον υπάρχουν έριδες, διενέξεις και διαφορές, με δικαστικό αγώνα δηλαδή με «αντιδικία». Αυτά τα δύο είδη διαζυγίου θα εξετάσουμε σε γενικές γραμμές στη συνέχεια.

   Α. ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ :

Εφόσον και οι δύο σύζυγοι επιθυμούν να χωρίσουν «ειρηνικά», τότε  καταθέτουν  κοινή αίτηση  στο δικαστήριο  με την οποία απλώς ζητούν να λυθεί ο γάμος τους συναινετικά, χωρίς να εκθέτουν τους λόγους  για τους οποίους ο γάμος τους λύεται. Στην περίπτωση αυτή  γίνεται λόγος για συναινετικό διαζύγιο.

Για να εκδοθεί όμως  το συναινετικό διαζύγιο απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις που  είναι :

1.Να υπάρχει όπως είπαμε ήδη κοινή επιθυμία και των δύο συζύγων για την λύση του γάμου τους συναινετικά.

2. Η άλλη προϋπόθεση είναι να  έχουν περάσει έξι μήνες  από την τέλεση του γάμου. Με τον χρονικό αυτό περιορισμό ο νόμος θέλει να δώσει  την ευκαιρία στους νέους συζύγους να προσπαθήσουν να προσαρμοστούν στην νέα τους ζωή και να μη σπεύδουν με τα πρώτα σύννεφα και  το πρώτο παρατράγουδο που θα παρουσιαστεί στον γάμο τους  στην έκδοση διαζυγίου[ πριν την τελευταία πρόσφατη ρύθμιση του νόμου, απαιτείτο να περάσει ένα έτος]. 

3. Τέλος, εφόσον από τον γάμο υπάρχουν ανήλικα παιδιά, θα πρέπει οπωσδήποτε να προσκομισθεί στο Δικαστήριο και έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να ρυθμίζει:

α. Την επιμέλεια των παιδιών, ποιος δηλαδή από τους δύο γονείς θα έχει την «φροντίδα» των παιδιών, καθώς επίσης  και

 β. Τον τρόπο επικοινωνίας του γονιού που δεν θα έχει την επιμέλειά των παιδιών του και θα διαμένει σε άλλη στέγη μαζί τους. Προαιρετικά μπορεί να συμφωνηθεί και το ποσό που απαιτείται για την διατροφή των παιδιών.

Β . ΔΙΑΖΥΓΙΟ ΜΕ ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ  ( ισχυρός κλονισμός έγγαμης σχέσης):

Δυστυχώς όμως, ο χωρισμός ενός έγγαμου ζευγαριού δεν είναι μια απλή υπόθεση και όπως είναι φυσικό, δεν γίνεται πάντοτε με καλή διάθεση και αμοιβαία κατανόηση. Αντίθετα δημιουργεί συνήθως δυσάρεστες  καταστάσεις προσωπικού και οικονομικού χαρακτήρα, που αποκλείουν την ήρεμη και συναινετική λύση του γάμου.

Στις περιπτώσεις αυτές δεν υπάρχει άλλη επιλογή, από το να εκδοθεί  το διαζύγιο με «αντιδικία» των διαδίκων όπως στην πράξη έχει καθιερωθεί να λέγεται.

Εφόσον επομένως υπάρχει διένεξη στο ζεύγος και  δεν υπάρχει αυτή  κοινή συμφωνία για την έκδοση διαζυγίου, τότε ο γάμος λύεται  με αγωγή δηλαδή του ενός συζύγου εναντίον του άλλου. Στην περίπτωση αυτή όμως,  θα πρέπει ο ενάγων να  εκθέσει στην αγωγή του τους λόγους για τους οποίους ζητά την έκδοση διαζυγίου.

Το σχετικό άρθρο  1439 του Αστικού Κώδικα ρυθμίζει την περίπτωση της λύσης του γάμου με τον τρόπο αυτό,  και από την ερμηνεία του οποίου προκύπτει ότι:

1.Κατά πρώτο λόγο το διαζύγιο μπορεί να το ζητήσει και ο  ένας μόνο από τους συζύγους, σε αντίθεση με το συναινετικό διαζύγιο όπου χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη και των δύο.

2.Ο σύζυγος[2] αυτός που θέλει χωρίσει, θα ζητήσει το διαζύγιο με αγωγή του που θα καταθέσει στο δικαστήριο και με την οποία πρέπει να αναφέρει ότι :  

1. Οι σχέσεις του  με τον σύζυγό του  έχουν  κλονισθεί  ισχυρά από λόγο (συμπεριφορά) που  αφορά το πρόσωπο του άλλου συζύγου (πχ είναι μέθυσος, αδιάφορος, βίαιος, μοιχός κλπ).

2. Θα πρέπει επίσης να αναφέρει ότι ο  κλονισμός  της σχέσης τους είναι τόσο ισχυρός, ώστε βάσιμα  η  εξακολούθηση της έγγαμης  συμβίωσης μαζί του,  να είναι αφόρητη για αυτόν.

 Επειδή  η βασική προϋπόθεση για την αγωγή αυτή διαζυγίου είναι ο κλονισμός της έγγαμης σχέσης των συζύγων, για τον λόγο αυτό λέμε  ότι πρόκειται για διαζύγιο  «λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης».

Σύμφωνα με αποφάσεις των δικαστηρίων  («νομολογία»), έχει κριθεί ότι γεγονότα που θεωρούνται ότι κλονίζουν την έγγαμη σχέση είναι πχ οι εξωσυζυγικές σχέσεις, η έλλειψη έντιμης και ηθικής συμπεριφοράς και σεβασμού, η διαστροφή στις σεξουαλικές σχέσεις, η παραμέληση ψυχαγωγίας, η σπάταλη ζωή, η χαρτοπαιξία, η μέθη, η παραμέληση φροντίδας του οίκου και των τέκνων, η φρενοβλάβεια κλπ.

Για να ολοκληρώσουμε το θέμα μας σχετικά με το διαζύγιο με αντιδικία, σημειώνουμε ότι ο νόμος  στην παράγραφο 2 του πιο πάνω άρθρου 1439 του Αστικού Κώδικα θεωρεί κάποιες συμπεριφορές που είναι κοινωνικά αποδοκιμαστέες όπως η διγαμία,  η μοιχεία, η εγκατάλειψη  του συζύγου,  η επιβολή της ζωής καθώς και η άσκηση  ενδοοικογενειακής βίας ( σωματικής, ψυχολογικής, σεξουαλικής κλπ)  τεκμαίρεται ότι συνιστούν ισχυρό κλονισμό. Στην περίπτωση αυτή δηλαδή ο νόμος δημιουργεί τεκμήριο και θεωρεί  ότι όλες αυτές οι συμπεριφορές, εφόσον πράγματι συντρέχουν, αποτελούν λόγο διαζυγίου λόγω ισχυρισμού κλονισμού.

  Γ.  ΔΙΕΤΗΣ ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΕΓΓΑΜΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ( «αυτόματο διαζύγιο» ):

Τέλος συνοπτικά επίσης αναφέρουμε ότι εφόσον υπάρχει  συνεχής διάσπαση του έγγαμου βίου για χρονικό διάστημα πλέον των δύο ετών, τότε ο νόμος θεωρεί τον γάμο αυτό «νεκρό» και είναι δυνατή η λύση του με αγωγή οποιουδήποτε των συζύγων, ακόμη και του υπαιτίου [ είναι η περίπτωση που κοινώς λέγεται «αυτόματο διαζύγιο» και που κάποιοι σύζυγοι ενώ  παρέμεναν τυπικά  έγγαμοι,  στην ουσία είχαν από χρόνια  διακόψει κάθε επαφή με την οικογενειακή τους σχέση και για τον λόγο αυτό  εκαλούντο τότε  «αλύτρωτοι», επειδή δηλαδή δεν μπορούσαν να πάρουν το διαζύγιό τους. Στο κοινωνικό αυτό πρόβλημα έδωσε λύση ο νόμος με την παράγραφο που αναφέραμε.

 Όταν η απόφαση σε οποιαδήποτε περίπτωση διαζυγίου καταστεί αμετάκλητη, λύεται δικαστικά ο γάμος. Εάν όμως ο γάμος ήταν θρησκευτικός, θα πρέπει να ακολουθήσει και η πνευματική του λύση που γίνεται με απλή αίτηση στην αρμόδια Μητρόπολη, που χορηγεί και  το διαζευκτήριο και ακολουθεί τέλος  η σχετική καταχώρηση στο ληξιαρχείο. Εάν ο γάμος ήταν πολιτικός, θα πρέπει η απόφαση να  καταχωρηθεί στο οικείο ληξιαρχικό γραφείο.

 Σε κάθε περίπτωση είναι αυτονόητο ότι η λύση του γάμου με οποιαδήποτε  διαδικασία  έχει σοβαρές προσωπικές  έννομες συνέπειες, όπως είναι η επιμέλεια, η γονική μέριμνα και η διατροφή των ανήλικων παιδιών  (και υπό προϋποθέσεις και του συζύγου), αλλά και σοβαρότατες επίσης οικονομικές συνέπειες,  όπως  το δικαίωμα του ενός συζύγου στην  κοινή περιουσία που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια του γάμου κλπ, θέματα που είναι πολύ σοβαρά και που εξετάζονται κατά περίπτωση με την συνδρομή και την βοήθεια των δικηγόρων που έχουν αναλάβει την κάθε υπόθεση του διαζυγίου.

ΕΜΜ.Ι.ΛΟΥΚΑΣ: em.loukas@gmail.com