Τα Μαθηματικά στην αρχαία Ρόδο. Γράφει ο Μανώλης Κολεζάκης Μαθηματικός, Απόφοιτος LSE, (London School of Economics), MSc., Διδάκτωρ (Doctor of Philosophy-Ph.D.) Πανεπιστημίου Μάντσεστερ και Πρόεδρος της Ένωσης Ροδίων

 

«Την νήσο ονομαζόμενη Ρόδο, πρώτοι εκατοίκησαν οι ονομαζόμενοι Τελχίνες», αναφέρει σε μετάφραση ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο οποίος ήκμασε κατά τον 1ο αιώνα π.Χ.

Οι Τελχίνες ήταν γιοι της θαλάσσης, όπως ο μύθος αναφέρει. Ανάθρεψαν τον Ποσειδώνα, μαζί με την Καφείρα κόρη του Ωκεανού, που τους τα έδωσε βρέφη η Ρέα. Οι Τελχίνες ήταν τεχνίτες εφευρέτες τεχνών χρήσιμων στους ανθρώπους, και πρώτοι αυτοί κατασκεύασαν αγάλματα θεών.

Στη Λίνδο λατρευόταν ο Τελχίνιος Απόλλων, στην Ιαλυσό, η Ήρα η Τελχινία και οι Τελχίνιες Νύμφες ενώ στην Κάμειρο επίσης η Ήρα η Τελχινία και οι Τελχίνιες Νύμφες.

Γι’ αυτούς (Τελχίνες), έλεγαν πως είναι γόητες (μάγοι) και ότι μπορούσαν να προκαλούν κατά βούληση σύννεφα, κεραυνούς και χαλάζι.

Όταν ανδρώθηκε ο Ποσειδώνας, αγάπησε την αδελφή των Τελχινών την «Αλία» με την οποία απόκτησε παιδιά μεταξύ των οποίων και μία θυγατέρα, τη Ρόδο, από την οποία πήρε το όνομά της η νήσος.

Μετά όμως από κάποιο χρονικό διάστημα οι Τελχίνες κατάλαβαν ότι θα γινόταν κατακλυσμός και διασπάρθηκαν εγκαταλείποντας το νησί. Επειδή όμως μετά τον κατακλυσμό η νήσος ήταν σκεπασμένη από νερό, ο Ήλιος κατά τον μύθο, ερωτεύθηκε τη θυγατέρα του Ποσειδώνα, τη Ρόδο και εξαφάνισε το νερό, δίνοντας στο νησί το όνομά της.

Η Ρόδος κατά την κλασική και ελληνιστική εποχή έπαιξε κεντρικό ρόλο. Είχε ένα από τα επτά θαύματα και ένα από τους επτά σοφούς. Το 408 π.Χ. οι πόλεις της Ρόδου ενώθηκαν σε μία ενιαία διοίκηση και έκτισαν την πόλη της Ρόδου ως πρωτεύουσα. Τον 3ο π.Χ. αιώνα η Ρόδος δημιούργησε ισχυρούς δεσμούς με τους Πτολεμαίους, ελέγχοντας κατά αυτόν τον τρόπο το εμπόριο του Αιγαίου Πελάγους.

Περίφημες ήταν οι Σχολές Φιλοσοφίας, Επιστήμης, Αρχαίου Λόγου, και οι Ρητορικές Σχολές. Ο Αθηναίος ρήτορας Αισχίνης έφτιαξε Σχολή στη Ρόδο. Ονομαστοί υπήρξαν ο Απολλώνιος ο Ρόδιος με τα «Αργοναυτικά» του, καθώς επίσης και άλλοι Αρχαίοι άνδρες, όπως οι Ρόδιοι Μαθηματικοί, Εύδημος, Ίππαρχος, Ποσειδώνιος, Γεμίνος.

ΓΕΜΙΝΟΣ

Ο Γεμίνος ήταν μία πολύ σημαντική προσωπικότητα, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία των μαθηματικών και τις πολλές αναφορές σ’ αυτόν από τον Προκλέα στα σχόλια στο βιβλίο 1 των στοιχείων του Ευκλείδη.

Η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή και η όλη συζήτηση γύρω απ’ αυτό το θέμα παραπέμπει στην έκδοση του Manitius, η οποία αποκαλείται Gemini Elementa Astronomiae (Teubner 1898), και το άρθρο «Γεμίνος» στην εγκυκλοπαίδεια της Pauly-Wissova’s (Real Encyclopadie).

Η αμφιβολία αρχίζει από το όνομά του. Ο Petau ο οποίος συμπεριέλαβε το αξίωμα το οποίο αναφέρει στο “Unarologion”,(Paris 1630), θεώρησε ότι το όνομα είναι λατινογενές, από τη λέξη Geminus.

O Μanitius, ο αργότερα εκδότης ανασκεύασε, λέγοντας ότι το όνομα Γεμίνος είναι ελληνογενές από το γεγονός ότι στην πρωτότυπή του γραφή υπάρχει περισπωμένη.

Συνεχίζοντας, ο Γεμίνος έζησε γύρω στο 70 π.Χ. και ήταν υιοθετημένος από πλούσιο Ρωμαίο.

Πέρα από την ενασχόλησή του με την αστρονομία και το έργο του «Εισαγωγή εις τα φαινόμενα» έγραψε ένα ακόμα βιβλίο “Οn the Arrangement of Mathematics”, ή «περί των μαθηματικών τάξεως», το οποίο, εκτός του ήταν εξαιρετικά ιστορικό περιέχει πληροφορίες από τη νεότερη ιστορία των ελληνικών μαθηματικών, τις οποίες χρησιμοποίησαν στα έργα τους ο Προκλέας και ο Ευτύχιος, μεταξύ των άλλων.

Ένα τέτοιου είδους βιβλίο, το οποίο γράφτηκε όχι μακριά από την ελληνιστική εποχή από έναν γνώστη γεωμέτρη θα ξεκαθάριζε, μπορούμε να πούμε, εκατοντάδες δυσκολίες.

ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΟΣ

Ο Ποσειδώνιος γεννήθηκε περίπου γύρω στο 140 π.Χ. στην Απάμεια και πέθανε στη Ρόδο γύρω στο 50 π.Χ. Ήταν στωικός δάσκαλος του Κικέρωνα, και είναι γνωστός ως Ποσειδώνιος της Απάμεια όπου γεννήθηκε ή ως Ποσειδώνιος της Ρόδου, όπου δίδαξε κατά προσέγγιση από το 135-51 π.Χ.

Στην εποχή της Πομπηίας και του Κικέρωνα ο Ποσειδώνιος εθεωρείτο ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους. Επειδή δεν έχει διασωθεί ούτε ένα από τα βιβλία του ολόκληρο, γίνεται μία προσπάθεια από νεότερους συγγραφείς να φωτισθεί το έργο του.

Στην πράξη, η μοναδική πηγή που μας δίνει πληροφορίες για την αστρονομική ενασχόλησή του, είναι μία μικρή πραγματεία από τον Κλεομήδη, η οποία έχει γραφεί 5 αιώνες αργότερα από την εποχή του Ποσειδωνίου και ονομάζεται: «Περί των κυκλικών κινήσεων των ουράνιων σωμάτων».

Αλλά σπουδαία ήταν και η συνεισφορά του στη Μαθηματική Γεωγραφία και φυσικά την Αστρονομία. Παρουσίασε τη δουλειά του στη Μαθηματική Γεωγραφία με τον τίτλο «Περί του Ωκεανού» (“Οn the Ocean”). Η αστρονομική του δουλειά παρουσιάστηκε στο βιβλίο του «Περί Μετεώρων».

ΙΠΠΑΡΧΟΣ

Ο Ίππαρχος έκανε το επόμενο βήμα στην τριγωνομετρία μετά τον Ερατοσθένη και τον Υψικλή. Υπήρξε ο μεγαλύτερος παρατηρητής και διανοητής, όπου επάνω του θεμελιώθηκε ολόκληρη η αρχαία ελληνική αστρονομία. Έζησε στη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου γεννήθηκε και έκανε αστρονομικές παρατηρήσεις κυρίως στη Ρόδο, πιθανόν ίσως και στην Αλεξάνδρεια, μεταξύ 161-127 π.Χ.

Στο 2ο βιβλίο του υποστηρίζει ότι ανακάλυψε μία μέθοδο επίλυσης σφαιρικών τριγώνων για να υπολογίζει το ακριβές ανατολικό σημείο μίας έλλειψης. Η πραγματεία στην οποία ο πιο πάνω ισχυρισμός αναφέρεται, ονομάζεται «Η των συνανατολών πραγματεία».

ΕΥΔΗΜΟΣ

Ο Εύδημος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη. Έγραψε μία ιστορία της τριγωνομετρίας, η οποία δεν έχει διασωθεί, και έχει αναφερθεί ότι γράφτηκε μεταξύ 3ου και 4ου αιώνα π.Χ.

Ο Εύδημος έχει γράψει μία ιστορία των μαθηματικών και είναι πολύτιμη πηγή για την ιστορία των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών. Όπως είναι γνωστό ο Αριστοτέλης χρησιμοποιούσε πάντα μαθηματικά παραδείγματα.

Η Ιστορία της Ελληνικής Γεωμετρίας, έχει γραφτεί από τον Εύδημο, ο οποίος να προσθέσουμε ότι έζησε γύρω στο 330 π.Χ. Το βιβλίο αυτό καθ’ αυτό δεν υπάρχει, αλλά πολύ συχνά αναφέρεται, από μεταγενέστερους ιστορικούς και σχολιαστές και θεωρείται ότι πάρα πολλά συγγράμματα έχουν αντληθεί απ’ αυτό.

Ο Προκλέας ο σχολιαστής του Ευκλείδη, ο οποίος γνώριζε την εργασία του Ευδήμου πολύ καλά, δίνει ένα μικρό δείγμα, της ιστορίας της νεότερης Ελληνικής Γεωμετρίας, η οποία φαίνεται αδιαμφισβήτητα να έχει βρεθεί σ’ αυτό το βιβλίο το οποίο αναφέρεται «περίληψη του Ευδήμου».

Η περίληψη του Ευδήμου αναφέρει τα εξής: « Η Γεωμετρία αναφέρεται από πολλούς να ξεκίνησε από τους Αιγυπτίους για να χαράξουν τα κτήματά τους.

Αυτό ήταν αναγκαίο λόγω της αύξησης των νερών του ποταμού Νείλου που εξαφάνιζε τα όρια της γης μεταξύ των αγρών». Ο Θαλής πρώτος πήγε στην Αίγυπτο και έφερε αυτήν την επιστήμη στην Ελλάδα. Μετά τον Θαλή ασχολήθηκαν με την Γεωμετρία, ο Μείναρχος, ο Ιππίας, ο Πυθαγόρας, ο Αναξαγόρας, ο Ενοπίδης ο Χίος, ο Πλάτων, ο Ιπποκράτης ο Χίος, ο Λεοδάμας ο Θάσιος, ο Αρχύτας ο Ταράντειος, ο Θεάκαος ο Αθηναίος κ.λπ.

 

ο Καιρός

by Freemeteo.com

 

Χορηγός Ιστότοπου

Συνεταιριστική Τράπεζα Δωδεκανήσου