"Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα που αφορούν τις δυσκολίες των παιδιών στο σπίτι και το σχολείο"

Μήπως πρέπει να ανησυχήσω;;

 «Η συμπεριφορά του παιδιού μου μ’ ανησυχεί!» «Δεν είναι τίποτα, και εγώ μικρός είχα την ίδια συμπεριφορά και τα πήγα μια χαρά» «Η έφηβη κόρη μου έχει κλειστεί στον εαυτό της» «Χρειαζόμαστε άπειρες ώρες διαβάσματος» «Ο Νίκος απλά τεμπελιάζει…δεν του αρέσει το διάβασμα και με κάθε ευκαιρία το αποφεύγει» «Πρέπει να ανησυχήσω ή όχι;»

Πολλές φορές οι γονείς  ανησυχούν υπερβολικά για τις εκδηλώσεις στη συμπεριφορά και στο συναίσθημα των παιδιών τους. Δεν είναι λίγες όμως και οι φορές που οι γονείς παραβλέπουν τις δυσκολίες μην αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Σε γενικές γραμμές τα παιδιά και οι έφηβοι λειτουργούν μέσα σε κανονικά/ φυσιολογικά πλαίσια όταν σε κάθε ηλικιακή φάση συμμετέχουν και απολαμβάνουν τις δραστηριότητες που αναλογούν σ’ αυτή τη φάση και αφορούν τους τομείς της μάθησης, του σχολείου, τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια, τις σχέσεις με τους φίλους και το παιχνίδι. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και ξεχωριστό. Ωστόσο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης τους κάποια παιδιά μπορεί να εμφανίσουν συμπεριφορές ή συναισθήματα που δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν.

Παρακάτω παρατίθενται τα «σημάδια» εκείνα που μπορεί να ανησυχήσουν τους γονείς και ίσως χρειαστούν περαιτέρω διερεύνηση. Πριν απ’ αυτό όμως, καλό θα ήταν να διευκρινιστεί πότε μια συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί αποκλίνουσα και μπορεί να προβληματίσει τους γονείς και τους ειδικούς.

Μια συμπεριφορά ή μια συναισθηματική εκδήλωση εντάσσεται πάντα μέσα σ’ ένα ευρύ πλαίσιο. Κάθε «σύμπτωμα» αξιολογείται ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, ανάλογα με το πόσο η συμπεριφορά επιβαρύνει τη λειτουργικότητα του στο σχολείο, το σπίτι και τις κοινωνικές εκδηλώσεις, ανάλογα με το πόσο το ίδιο το παιδί ή οι γονείς του ή οι δάσκαλοι δυσφορούν με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Επίσης, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται η συμπεριφορά (η συμπεριφορά εκδηλώνεται μόνο στο σπίτι ή μόνο στο σχολείο ή και στα δύο). Η συχνότητα, η ένταση και η διάρκεια της συμπεριφοράς – σύμπτωμα – λαμβάνονται υπόψη καθώς και τα συνοδά συμπτώματα.

 Προσχολική ηλικία

• Προβλήματα στον ύπνο
• Εφιάλτες
• Προβλήματα προσαρμογής στο παιδικό σταθμό/ νηπιαγωγείο
• Απόσυρση
• Επιθετική συμπεριφορά
• Δυσκολία να ακολουθήσει οδηγίες
• Προβλήματα στο λόγο
• Ασυνήθιστη χρήση των παιχνιδιών (π.χ. χτυπά τα παιχνίδια στο έδαφος)
• Συνεχείς κρίσεις πείσματος
• Συνεχή παράπονα για σωματικές ενοχλήσεις

Σχολική ηλικία

• Υπερβολική κινητικότητα
• Αδυναμία συγκέντρωσης
• Υπερβολικές ανησυχίες ή υπερβολικοί φόβοι
• Απώλεια όρεξης και ξαφνική μεταβολή στο βάρος
• Προβλήματα στον ύπνο και εφιάλτες
• Επιθετική συμπεριφορά
• Αδυναμία να προσαρμοστεί στους κανόνες του σχολείου
• Απόσυρση
• Μειωμένη σχολική απόδοση
• Ανησυχία για το βάρος και τη διατροφή
• Νυχτερινή ενούρηση
• Σχολική άρνηση
• Σοβαρές αλλαγές στη διάθεση
• Απειλή για αυτοκτονία
• Έλλειψη φιλικών σχέσεων
• Συνεχή παράπονα για σωματικές ενοχλήσεις

Εφηβική ηλικία

• Πτώση στη σχολική απόδοση
• Σοβαρές διακυμάνσεις στη διάθεση
• Ακατάλληλες σεξουαλικές εκδηλώσεις
• Αλλαγές στον ύπνο και τις διατροφικές συνήθειες
• Διαρκείς προσπάθειες για αυστηρή δίαιτα
• Καταστροφές
• Απειλές για αυτοκτονία
• Απειλή για πρόκληση βλάβης σε άλλους
• Αυτό τραυματισμός
• Κλοπές και βανδαλισμός 
• Περίεργες σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές
• Απουσίες από το σχολείο
• Έλλειψη φιλικών σχέσεων
• Παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων
• Επαναλαμβανόμενες απειλές για φυγή από το σπίτι

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν κάποια στιγμή στη ζωή των παιδιών, ωστόσο όταν αυτά παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι απαραίτητο να ζητήσουμε τη βοήθεια του ειδικού. Στόχος μας είναι να έχουμε χαρούμενα και ψυχικά υγιή παιδιά και οικογένειες που ζουν ήρεμα και αρμονικά. Η πρόληψη όπως και στα θέματα της σωματικής υγείας, έτσι και σε θέματα ψυχικής υγείας είναι η καλύτερη θεραπεία.

Προτεινόμενη πηγή : American Academy of Child and Adolescent psychiatry

Μάκρα Σεβαστή M.Sc.

 Ψυχολόγος