Ο Πανηγυρικός της ημέρας εορτασμού στην Αθήνα της 64^ης επετείου ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα από τον κ. Σπύρο Φλογαϊτη, καθηγητή της  Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. Υπουργού.

**********

Ι. Όταν ο Πάτμιος Ξάνθος, μαζύ με τον Τσακάλωφ και τον Σκουφά, ονειρεύονταν στην μακρινή Οδησσό την απελευθέρωση της μητέρας πατρίδας και την δημιουργία του Ελληνικού κράτους, δεν μπορούσε ποτέ να φαντασθεί ότι ειδικά για την ιδιαίτερή του πατρίδα, ο δρόμος για την εθνική ολοκλήρωση θα ήταν τόσο τραχύς και τόσο μακρύς. Και οι Δωδεκανήσιοι, οι φλογεροί αυτοί πατριώτες που γέμισαν την κυρίως Ελλάδα με παλληκάρια και πρόσφεραν τόσο γεναιόδωρα στην ιστορία το Ολοκαύτωμα της Κάσου, ήξεραν, ότι αρκούσε στον Έλληνα η απελευθέρωση έστω και μιας μικρής γωνιάς της ιερής ελληνικής γης, για να αποτελέσει το ορμητήριο για την εθνική ολοκλήρωση.

Η εθνική ολοκλήρωση ήλθε για την Δωδεκάνησο πολύ αργά αφού ενσωματώθηκε στο Ελληνικό κράτος μόλις στις 31 Μαρτίου 1947, όταν οι βρετανικές αρχές την παρέδωσαν επισήμως στον Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Ήταν πολύ αργά σε σχέση με την δημιουργία του Ελληνικού κράτους, ήταν όμως μια ευτυχισμένη μέρα που ήλθε έστω και με καθυστέρηση, εάν αναλογισθούμε την μαρτυρική Κύπρο.

ΙΙ. Η Ιταλία είχε μακρόχρονες βλέψεις στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, βλέψεις που έχουν τις αναφορές τους στην ρωμαϊκή εποχή, αλλά μάλιστα στην περίοδο που αρχίζει τον 11^ο αιώνα με την σταδιακή διείσδυση των ιταλικών πόλεων στο Ιόνιο και το Αιγαίο. Είναι αλήθεια ότι από τότε μέχρι την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελληνική Πολιτεία, το Αιγαίο χαρακτηρίσθηκε από πολιτικό κατακερματισμό, ενώ έγινε η θάλασσα πολιτικών και στρατιωτικών ανταγωνισμών ανάμεσα στους Οθωμανούς και όλων των ειδών και των μεγεθών χριστιανούς ηγεμόνες.

Με την δημιουργία του Ιταλικού κράτους που έφερε την πολιτική ενότητα της ιταλικής χερσονήσου, ήταν φυσικό να αναβιώσουν οι βλέψεις για επικράτηση στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, πέραν από τις εθνικές βλέψεις ενός άλλου ιστορικού Έθνους, που μετά από τόσες εκατονταετίες πολιτικού αφανισμού, ορθωνόταν και πάλι στα πόδια του και, αν και ρακένδυτο μετά από τόσους αιώνες λεηλασίας και εξάρτησης, διεκδικούσε ξανά το δικαίωμα επί της ιστορικής του κληρονομιάς, το δικαίωμα στην Ελευθερία και την εθνική ολοκλήρωση.

Η Ιταλία δεν υπήρχε ως κράτος κατά την Εθνική Επανάσταση των Ελλήνων, αφού γιορτάζει τώρα μόλις 150 χρόνια ύπαρξης. Η ιταλική κοινωνία όμως συνεπάρθηκε από την αποφασιστικότητα των Ελλήνων για λευτεριά και δημοκρατία, και πολλοί Ιταλοί έδωσαν τα νιάτα τους και τον δυναμισμό τους τόσο γεναιόδωρα στον ελληνικό σκοπό. Πολύ γρήγορα όμως μετά την δημιουργία του Ιταλικού Κράτους, ανέπτυξε την επεκτατική της πολιτική προς ανατολάς, στα βήματα της Βενετιάς και της Γένοβας μέσα σε μια αποσυντιθέμενη οθωμανική αυτοκρατορία.

ΙΙΙ. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και η παραπαίουσα οθωμανική αυτοκρατορία έδωσαν την ευκαιρία στην Ιταλία να επιδιώξει τη νέα διείσδυσή της στην Ανατολή. Όλοι θυμούνται τον ρόλο της Ιταλίας κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία και την Καταστροφή που ακολούθησε και που αντικειμενικά ισχυροποιούσε την θέση της Ιταλίας στην ανατολική Μεσόγειο.

Έτσι άρχισε η κατάκτηση, και ακολούθησε η προσπάθεια εξιταλισμού και εκφασισμού των νησιών. Μια προσπάθεια μεθοδική όσο και ανόητη, αφού η ύπαρξη του εθνικού κέντρου είχε αμετάκλητα οροθετήσει μια νέα εποχή για τον Ελληνισμό.

Οι Δωδεκανήσιοι, παρά τον ήπιο χαρακτήρα και τη φυσική τους ευγένεια,  αποδείχθηκαν αντάξιοι της ιστορίας τους. Όπως πήραν τα όπλα στο κάλεσμα για Εθνική Παλιγγενεσία, κυριάρχησαν στα πέλαγα και κατέγραψαν ανεξίτηλα στην εθνική μνήμη τη θυσία και το ξεκλήρησμα του Ολοκαυτώματος της Κάσου, έτσι πήραν και πάλι τα όπλα για να αντιμετωπίσουν τον κατακτητή τους όχι ως δούλοι στη Δωδεκάνησο, αλλά ως ίσοι προς ίσο στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας συντεταγμένοι ήρωες στο Σύνταγμα Δωδεκανησίων Εθελοντών, στο πλευρό των αδελφών τους της μητέρας πατρίδας που πάλευαν για να μην έχουν την τύχη εκείνων.

Το μέτωπο κατέρρευσε, η Κυβέρνηση δεν παραδόθηκε, συνέχισε τον αγώνα στην Αφρική, στην Ιταλία, στη Νορμανδία, μέχρι τη νίκη. Οι Δωδεκανήσιοι δεν υποτάχθηκαν στη μοίρα τους. Πολλοί ήρωες ανταγωνίσθηκαν μεταξύ τους για τη δόξα και την αρετή, αρκετοί θυσιάσθηκαν. Το κάθε νησί έχει να διηγηθεί ημέρες πατριωτισμού και αντίστασης, με πρώτες τις νοικοκυρές που δεν παρέλειπαν να βάφουν σπίτια και δρόμους με ασβέστη και λουλάκι για να καταγράφουν την ιστορική αλήθεια της εθνικής τους αναφοράς και διεκδίκησης.

Κυρίες και Κύριοι,

Δεν θα μπορούσα βεβαίως στο σημείο αυτό να μην θυμηθώ την κοινωνία στην οποία οφείλω τόσα πολλά και μάλιστα την οικογένειά μου, την κοινωνία της Καρπάθου, η οποία, πρώτη ανάμεσα σε όλους, με τις δικές της μάλιστα δυνάμεις, λευτερώθηκε από τον κατακτητή. Η πανκαρπαθιακή εξέγερση που αγιάσθηκε στην Παναγία των Μενετών στις 5 Οκτώβρη 1944 αποτελεί έναν φάρο πατριωτισμού και πολιτικής σοφίας του μικρού αυτού λαού, που κατόρθωσε να ενωθεί κάτω από κοινή διοίκηση από το ένα άκρο του νησιού στο άλλο και συντονισμένα, μακριά από τον αδελφοκτόνο σπαραγμό που μάτωνε την Ελλάδα, πέτυχε την απελευθέρωση του νησιού, και χάρη στους νέους που αψήφησαν τον θάνατο μέσα σ’ ένα ψαροκάϊκο, σε πολύ λίγο χρόνο οι αγγλικές συμμαχικές δυνάμεις ανελάμβαναν την εξουσία που θα  σηματοδοτούσε μια για πάντα την ελπίδα της λευτεριάς.

Και πως θα μπορούσα να λησμονήσω επίσης την μικρή Κασιώτικη κοινωνία όταν κατέβηκε στη κεντρική πλατεία και τους δρόμους στις 25 Μαρτίου 1944, συνοδεύοντας τα παιδιά του Σχολείου, στο κάλεσμα του νεαρού Αρκασιώτη που εκτελούσε χρέη δασκάλου, εξορισμένος, για να γιορτάσει την εθνική υπερηφάνεια και να διατρανώσει ότι, παρ’ όλες τις περιπέτειες, οι απόγονοι του Ολοκαυτώματος της Κάσου δεν είχαν ξεχάσει και θα συνέχιζαν να διεκδικούν την ελευθερία τους μέχρι τέλους.

Κυρίες και Κύριοι,

Τη σημερινή γιορτινή μέρα της χαράς σκιάζει μια καινούργια εθνική αγωνία και αβεβαιότητα. Στα χρόνια που πέρασαν, οι Έλληνες κατορθώσαμε από τα λίγα να κάνουμε πολλά, φτιάξαμε κράτος από το τίποτα, εντάξαμε σ’ αυτό όλες τις ζωντανές δυνάμεις του Ελληνισμού, σταθήκαμε δίπλα στα λοιπά πολιτισμένα Έθνη της Ευρώπης και του κόσμου με τιμή και αξιοπρέπεια, αφού είμαστε παρόντες σε όλους τους τίμιους αγώνες της ανθρωπότητας, δημιουργήσαμε παρά την πενία μας κοινωνικό κράτος, φέραμε την Ελλάδα στην καρδιά της Ευρώπης, πετύχαμε να ξαναθυμηθούν οι Ευρωπαίοι ότι αυτός ο τόπος δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό και τον κράτησε ζωντανό μέχρι να γίνει κτήμα όλων. Σειρά λαθών μας, οδήγησε την κοινωνία μας σε μια καινούργια καταφρόνια.

Είμαι όμως βέβαιος ότι κάπου εκεί στα Ηλύσια Πεδία ο Πάτμιος Ξάνθος μαζί με τους φίλους του από την Οδησσό, είναι περήφανος για το κατόρθωμά τους. Μόνοι τους, με τα γυμνά χέρια τους φτιάξανε Έθνος με μόνα εφόδια την Ιστορία και την Δικαιοσύνη, επέβαλαν στον κόσμο τον σεβασμό προς τους ξυπόλυτους και είμαι βέβαιος πως και τώρα έχουν πλήρη εμπιστοσύνη ότι οι απόγονοί τους θα ξαναεπιβάλουν στον κόσμο τον σεβασμό που δικαιούνται.

Ευχαριστώ.

Σπύρος Φλογαϊτης, καθηγητής της  Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. Υπουργός.